حفظ پایداری اکوسیستم‌های جنگلی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک با پوشش غیرانبوه بستگی به حفظ کیفیت خاک دارد. بنابراین آگاهی از ویژگی‌های خاک‌های این مناطق می‌تواند در مدیریت آن‌ها نقش تأثیرگذاری داشته باشد. هدف از این پژوهش بررسی برخی ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک تحت پوشش بنه (.Pistacia atlantica Desf) و بادام کوهی (ارژن) (Prunus orientalis (Mill.) Koehne) ذخیره‌گاه جنگلی تنگ خشک در شهرستان سمیرم بود. نمونه‌‌برداری از خاک رویین (0 تا 15 سانتی‌متر) زیر تاج پوشش گونه‌های بنه و بادام کوهی و بیرون از تاج (نمونه شاهد) به‌صورت تصادفی انجام شد. برخی ویژگی‌های شیمیایی (رسانایی الکتریکی، pH، نیتروژن کل، کربن آلی کل، پتاسیم، فسفر، آهن، روی، مس و منگنز قابل دسترس، کلسیم و منیزیم محلول، کربنات کلسیم معادل)، فیزیکی (چگالی ظاهری، بافت خاک، درصد رطوبت جرمی) و زیستی (تنفس پایه، تنفس برانگیخته، کربن زیست‌توده میکربی، پتانسیل نیتریفیکاسیون) خاک‌ها اندازه‌گیری شد. مقادیر رسانایی الکتریکی، کربن آلی و پتاسیم قابل دسترس در خاک زیر تاج پوشش درختان بنه و بادام کوهی به‌طور معنی‌داری بیش‌تر از خاک شاهد بود. عکس این روند برای عناصر فسفر، آهن و مس قابل دسترس مشاهده شد. میزان pH خاک تفاوت معنی‌داری بین زیر تاج پوشش با نمونه شاهد نداشت. میانگین درصد نیتروژن کل در خاک زیر تاج پوشش حداقل 1/46 برابر خاک شاهد به‌دست آمد. وجود تاج پوشش سبب کاهش معنی‌دار چگالی ظاهری خاک نسبت به خاک شاهد شد. مقادیر تنفس پایه و برانگیخته خاک در زیر تاج پوشش در مقایسه با بیرون تاج به‌طور معنی‌داری بیش‌تر بود، درحالی‌که بررسی مقادیر کربن زیست‌توده میکربی و پتانسیل نیتریفیکاسیون حاکی از افزایش معنی‌دار این ویژگی‌ها در خاک شاهد نسبت به زیر تاج پوشش بود. با توجه به نتایج پژوهش حاضر می‌توان بیان نمود که نوع گیاه و تاج پوشش آن، می‌توانند آثار متفاوتی بر ویژگی‌های خاک داشته باشند.

واژه‌های کلیدی: ویژگی‌های زیستی خاک، کربن آلی خاک، کیفیت خاک، ذخیره‌گاه جنگلی.

متن کامل [PDF 1953 kb]   (790 دریافت)