نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

سیلیکات آثار بالقوه‌ای بر محصولات زراعی تحت تنش زنده و غیرزنده دارد؛ به‌طوری که می‌تواند بر فرایندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیک و همچنین کاهش آثار مخرب خشکی اثرگذار باشد. هدف از این پژوهش بررسی آثار سیلیس کاربردی بر صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی در دو رقم طارم محلی و شیرودی برنج تحت تنش خشکی بود. در این آزمایش تیمارها شامل تیمار اول کاربرد کود سیلیس به صورت محلول‌پاشی دو نوع سیلیس، سیلیکات پتاسیم، سیلیکات کلسیم، و ترکیب دو سیلیکات، و تیمار دوم شامل تیمارهای تنش خشکی در چهار سطح شاهد، تنش در پایان پنجه‌دهی، تنش در زمان ظهور خوشه و تنش در زمان انتقال مجدد و کمبود آب (پتانسیل ماتریک خاک 0/05- مگاپاسکال) بود که بر دو رقم برنج (Oryza sativa L) (شیرودی و طارم محلی) اعمال شد. نتایج نشان داد، تحت شرایط کمبود آب، میزان سیلیس ساقه و دانه، سلولز ساقه، و همچنین لیگنین ساقه افزایش یافت. همچنین، پس از تیمار سیلیس در برنج، برخی صفات مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه، شاخص برداشت و عملکرد دانه افزایش یافت. پس از کاربرد سیلیس، بیماری بلاست برگ به میزان 34  درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. شرایط خشکی آثار نامطلوبی بر تعداد دانه در خوشه، پنجه بارور، تعداد پنجه در بوته، و تعداد خوشه‌چه نشان داد. بین دو رقم از نظر صفات مورفولوژیک (ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه‌های مؤثر در کپه، تعداد خوشه در گیاه، کلروفیل برگ پرچم و شاخص برداشت)، برخی صفات بیوشیمیایی مانند مقدار نیاسین، لیگنین و آمیلوز، و غلظت عناصر موجود در گیاه برنج مانند مس، منگنز و نیتروژن تفاوت معنی‌داری وجود داشت. اثر ترکیبی تنش خشکی بر دو رقم مورد مطالعه تفاوت معنی‌داری را نشان نداد؛ بنابراین نتایج نشان داد که هر دو رقم می‌توانند در مناطق با تنش کم‌آبی مورد استفاده قرار گیرند. نتایج نشان‌دهنده اثر بالقوه تیمار سیلیس به مقدار تقریبی 42 درصد در بهبود شرایط جلوگیری از تنش خشکی بود. از نتایج پژوهش حاضر می‌توان در جهت استفاده از تیمار سیلیس برای افزایش تحمل تنش خشکی در گیاه برنج بهره برد.