نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

---

افزایش غلظت دی‌اکسید کربن اتمسفری اثر مستقیمی بر فعالیت‌های گیاهی دارد. آزمایشی به‌منظور بررسی اثر افزایش غلظت دی‏اکسید کربن هوا از ۳۸۰ به ۷۰۰ و ۱۰۵۰ میلی‌گرم در لیتر بر برخی ویژگی‌های بیوشیمیایی و فیزیولوژیک گل زلف عروس (Amaranthus tricolor L.) تحت سه تیمار شوری (صفر، ۱۵۰ و ۳۰۰ میلی‌مولار) در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. نتایج نشان داد که برهمکنش شوری و دی‌اکسید ‌کربن در صفاتی مثل وزن خشک کل، نشت الکترولیت، محتوای رطوبت نسبی و میزان جذب یون سدیم از نظر آماری در سطح احتمال ۱% معنی‌دار بود، ولی برهمکنش این دو تیمار در صفاتی مثل غلظت پرولین و کربوهیدرات کل تفاوت معنی‌داری از نظر آماری در سطح احتمال ۱% نشان نداد. بیشترین محتوای رطوبت نسبی در غلظت ۷۰۰ میلی‌گرم در لیتر دی‌اکسید ‌کربن، زمانی که گیاهان تنها با آب مقطر (بدون تنش شوری) آبیاری شدند، مشاهده شد. اعمال تیمارهای ۷۰۰ و ۱۰۵۰ میلی-گرم در لیتر دی‌اکسید ‌کربن در بیشترین سطح نمک، درصد نشت الکترولیت را به‌ترتیب به میزان ۲۶ و ۱۹ درصد نسبت به میانگین شاهد دی‌اکسید ‌کربن کاهش داد.

---

تنش آب بحران جهانی است که تهدیدی جدی برای کشاورزی محسوب می‌شود. پلیمر‌های سوپرجاذب با بهبود شرایط فیزیکی خاک، مانع از تنش‌های رطوبتی در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌گردند. به منظور بررسی تأثیر دو نوع سوپرجاذب طبیعی (بنتونیت) و مصنوعی (A۲۰۰) بر رشد کاهو، آزمایشی گلخانه‌ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد و مقادیر دو نوع سوپرجاذب، هر یک در سه سطح (صفر، ۱۵/۰ و ۳/۰ درصد وزنی) و دو رژیم آبیاری (۶۰ و ۱۰۰ درصد ظرفیت زراعی)، مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که در تیمار ۱۰۰% ظرفیت زراعی، مقدار محتوای نسبی آب برگ، شاخص کلروفیل و هدایت روزنه‌ای نسبت به تیمار ۶۰% بیشتر بود. مقدار نشت الکترولیت، ویتامین ث، مواد جامد محلول و کلروفیل b در سطح ۶۰% ظرفیت زراعی بیشتر بود. کاربرد ۳/۰ درصد وزنی بنتونیت به‌ترتیب سبب کاهش حدود ۷۴، ۱۹ و ۳۱ درصدی نشت الکترولیت، ویتامین ث و مواد جامد محلول و افزایش ۳، ۲، ۲۲ و ۸ درصدی محتوای نسبی آب، شاخص کلروفیل، هدایت روزنه‌ای و کلروفیل کل نسبت به شاهد شد. در حالی ‌که کاربرد ۳/۰ درصد وزنی سوپرجاذب A۲۰۰ به‌ترتیب کاهش ۲۸، ۱۸ و ۳۷ درصدی نشت الکترولیت، ویتامین ث و مواد جامد محلول و افزایش ۶، ۳۲، ۲۵ و ۴۲ درصدی محتوای نسبی آب، شاخص کلروفیل، هدایت روزنه‌ای و کلروفیل کل نسبت به تیمار شاهد شد. این نتایج حاکی از آن است که توان بنتونیت در کاهش اثرهای منفی ناشی از تنش خشکی تا حدودی به‌اندازه سوپرجاذب‌ مصنوعی می‌باشد.

---

ژربرا یکی از مهمترین گل­های بریده در جهان است که به طور وسیعی در بسیاری از گلخانه­های تجاری تولید می­شود. امروزه، افزایش عملکرد و کیفیت یکی از ضرورت­های تولید به شمار می­رود. این پژوهش با هدف ارزیابی اثر محلول­پاشی سالیسیلیک اسید و تیامین بر ویژگی­های کمی و کیفی گل ژربرا، در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار، به صورت گلدانی در گلخانه انجام شد. تیمار­ها شامل آب شهری (شاهد)، سالیسیلیک اسید (غلظت­های ۷۵ و ۱۵۰ میکرومولار) و تیامین (غلظت­های ۲۵۰ و ۵۰۰ میکرومولار) بودند. محلول­پاشی در دو مرحله و به فاصله زمانی دو هفته انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که تیمار­های مورد استفاده تأثیر معنی­داری بر ویژگی­های کمی و کیفی گل ژربرا داشتند. بزرگ­ترین قطر گل، کوتاه­ترین دوره رشد و بیشترین تعداد گل مربوط به تیمار سالیسیلیک اسید ۷۵ میکرومولار بود. با این حال، بیشترین قطر ساقه در تیمار سالیسیلیک اسید ۱۵۰ میکرومولار به‏دست آمد. در این آزمایش، تیمار تیامین ۵۰۰ میکرومولار بزرگ‌ترین طول ساقه گل­دهنده و بیشترین شاخص کلروفیل نسبی را داشت. بنابراین، به نظر می­رسد سالیسیلیک اسید و تیامین می‌توانند سبب افزایش راندمان تولید و بهبود کیفیت گل ژربرا شوند و از این نظر بهترین تیمار، سالیسیلیک اسید با غلظت ۷۵ میکرومولار بود.

---

---

میوه توت‌فرنگی، به‌دلیل برخورداری از بافتی نرم، عمر پس از برداشت کوتاهی دارد. منظور بررسی اثر کاربرد اسیدهای امینه بر عمر پس از برداشت میوه توت فرنگی، پژوهشی به‌صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی، در گلخانه پژوهشی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه اسید آمینه (گلوتامین، آلانین و آرژنین) در سه سطح (صفر، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میکرومولار) و دو رقم توت‌فرنگی (کاماروسا و گاویتا) بودند. میوه‌های توت‌فرنگی، در مرحله رسیدن تجاری، برداشت شده و به آزمایشگاه منتقل شدند. سپس، میوه‌ها در ظروف پلاستیکی بسته‌بندی و در یخچال با دمای ۴ درجه سلسیوس قرار گرفتند. بعد از ۱۵ روز، میزان مواد جامد محلول (TSS)، اسید قابل تیتراسیون، شاخص طعم (TSS/TA)، آنتوسیانین کل، فنل کل، فلاوُنوئید، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل و درصد کاهش وزن میوه اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که تیمار آلانین ۱۰۰۰- رقم گاویتا بهترین شاخص طعم (۴۱/۱۸) را دارد. همچنین، کمترین کاهش وزن مربوط به تیمارهای آلانین ۵۰۰- رقم گاویتا (۱۸%) و آرژنین ۵۰۰- رقم گاویتا (۵/۱۴ درصد) بود که از نظر آماری با هم تفاوت معنی‌داری نداشتند. بیشترین کاهش وزن نیز در تیمار گلوتامین ۵۰۰- رقم گاویتا (۵/۶۵ درصد) مشاهده گردید. همچنین، تیمار گلوتامین ۵۰۰ در رقم گاویتا بیشترین مقدار آنتوسیانین را داشت. از این آزمایش می‌توان نتیجه گرفت که با کاربرد اسیدهای آمینه آلانین و آرژنین در قبل از برداشت میوه‌های توت‌فرنگی می‌توان عمر پس از برداشت و کیفیت آنها را افزایش داد.