نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

---

سوفورای ژاپنی درخت خزان‌کننده با گل‌های سفید تا شیری رنگ خوشبو، با گل‌آذین خوشه مرکب، است. از این درخت در فضای سبز شهری مناطق مرکزی ایران کمتر استفاده شده ‌است. یکی از دلایل آن، کمبود اطلاعات در مورد ازدیاد این گیاه است. در این آزمایش، اثر غلظت‌های مختلف ایندول بوتیریک اسید و نمک پتاسیم- ایندول بوتیریک اسید (صفر، ۵۰۰۰، ۱۰۰۰۰، ۱۵۰۰۰ و ۲۰۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر) بر ریشه‌زایی قلمه‌های خشبی سوفورای ژاپنی، با پاگرما و بدون پاگرما، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که قلمه‌های خشبی بدون پاگرما ریشه‌زایی نداشتند و تنها تولید کالوس نمودند. پاگرما اثر معنی‌داری بر همه تیمارهای به­کار برده داشت. بیشترین میزان ریشه‌زایی در غلظت ۲۰۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر ایندول بوتیریک اسید و نمک پتاسیم آن (به ترتیب ۶۶/۵۶% و ۳۳/۵۳%) در ۸۰ روز پس از کشت قلمه‌ها حاصل شد. بلندترین طول ریشه در روز ۸۰، مربوط به غلظت ۲۰۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر نمک پتاسیم- ایندول بوتیریک اسید بود. افزایش غلظت‌های هورمونی، باعث افزایش درصد ریشه‌زایی، تعداد ریشه، سطح برگ، میزان کربوهیدرات ریشه، وزن تر و خشک ریشه، ساقه و برگ شد. اما با کاهش غلظت‌های هورمونی، نسبت تعداد جوانه نورسته به تعداد جوانه خفته و میزان کربوهیدرات برگ افزایش یافت.

---

 استفاده از کودهای آلی به‌دلیل تأثیر مناسب در اصلاح ویژگی‌های مختلف خاک، حفظ سلامت محیط‌زیست و رشد بهتر گیاه از جمله راه‌کارهای مناسب در تولید ارگانیک گیاهان دارویی است. به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد سطوح مختلف ورمی‌کمپوست بر رشد و ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی-زینتی بوصیر در شرایط تنش خشکی، پژوهشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل کاربرد کود آلی ورمی‌کمپوست در سه سطح صفر، ۴ و ۸ کیلوگرم در مترمربع (معادل صفر، ۴ و ۸ تن در هکتار) و تنش خشکی در دو سطح بدون تنش و تنش ملایم خشکی آبیاری در زمان ۵۰ درصد گنجایش مزرعه‌ای (FC) خاک بود. نتایج نشان داد که کاربرد کود ورمی‌کمپوست و تنش خشکی باعث بهبود صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی بوصیر شد. بیش‌ترین ارتفاع ساقه، گل ساقه، تعداد برگ، ارتفاع گل‌آذین، وزن خشک شاخساره، طول ریشه با کاربرد ورمی‌کمپوست در سطوح ۴ و ۸ کیلوگرم در مترمربع به‌دست آمد. کاربرد ورمی‌کمپوست در سطح ۸ کیلوگرم در مترمربع باعث افزایش رنگ‌دانه‌های کلروفیل و آنتوسیانین به‌ترتیب به‌مقدار ۵۳/۷ و ۱۲۲ درصد در مقایسه با شاهد شد. مشاهده شد که با اعمال ورمی‌کمپوست در سطوح ۴ و ۸ کیلوگرم در مترمربع تغییرات معنی‌داری در صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه بوصیر رخ داد. از طرف دیگر ترکیب تیمار ورمی‌کپوست و تنش خشکی ملایم نیز باعث تغییرات مثبت در صفات گیاه شد. بنابراین اعمال تنش ملایم خشکی و از طرف دیگر برای بهبود رشد رویشی و افزایش تولید زایشی گیاه بوصیر، کاربرد ورمی‌کمپوست در سطح ۴ کیلوگرم در مترمربع (معادل ۴ تن در هکتار) پیشنهاد می‌شود.