نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

به‌منظور مطالعه اثر محرک رشد بر کارایی مصرف آب توسط گیاه یونجه، آزمایشی گلخانه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار، در دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال ۱۳۹۱ اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش ­آبی در سه سطح (۷۵، ۵۵ و ۳۵ درصد ظرفیت زراعی) و تلقیح بذر در چهار سطح (عدم تلقیح، تلقیح با قارچ میکوریزا G. mosseae، تلقیح با باکتری ریزوبیومS. meliloti  و تلقیح ترکیبی قارچ و باکتری) بودند. نتایج نشان داد که تنش ­آبی و تلقیح بذر اثر معنی­داری در سطح ۱% بر مقادیر عناصر برگ داشتند. تنش ­آبی موجب کاهش جذب فسفر (۲۳%)، پتاسیم (۸%) و آهن (۴%) و افزایش جذب سدیم (۱۴%) در بذرهای تلقیح نشده گردید. تلقیح بذر موجب کاهش تأثیرات تنش گردید و تلقیح ترکیبی بیشترین تأثیر را نشان داد. هدایت روزنه­ای و کارایی مصرف آب نیز تحت تأثیر تلقیح و تنش آبی در سطح ۱% قرار گرفتند. هدایت روزنه­ای طی تنش کاهش یافت و تلقیح بذر با قارچ
G. mosseae بیشترین تأثیر را در افزایش هدایت روزنه­ای (۴۷% در شدیدترین سطح تنش) نشان داد. کارایی مصرف آب در اثر تنش آبی و نیز تلقیح افزایش یافت، به طوری که بیشترین کارایی مصرف آب (۱۶۶/۰ میلی­گرم در کیلوگرم) در تیمار ۳۵% تنش از تلقیح ترکیبی به­دست آمد. نتایج معادلات رگرسیونی نشان داد که طی تلقیح، سهم فسفر و پتاسیم در تنظیم هدایت روزنه­ای افزایش و سهم سدیم کاهش یافت. این در حالی است که در اثر اعمال تنش، سهم پتاسیم و سدیم در تنظیم هدایت روزنه­ای افزایش و سهم فسفر کاهش پیدا کرد. همچنین، تنش موجب افزایش نقش هدایت روزنه­ای در افزایش کارایی مصرف آب گردید. این در حالی است که در اثر تلقیح، سهم هدایت روزنه‌ای در افزایش کارایی مصرف آب کاهش پیدا کرد.