هادی سلطانی، بابک سوری،
دوره ۱۳، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
چکیده
استفاده مستقیم از فاضلاب شهری خام برای آبیاری زراعی می‌تواند عواقب زیان‌بار بسیاری را ایجاد کند. بنابراین، پساب تصفیهشده از طریق فناوری‌های مختلف برای استفاده دوباره به‌ویژه در مناطق کم‌آب مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش مقایسه کاربرد پساب تصفیهشده فاضلاب شهری نسبت به آب چاه بر میزان نیترات و فسفات در خاک زراعی تحت کشت جو بود. بدین منظور یک قطعه زمین زراعی به مساحت ۲۰۰۰ متر‌مربع به دو قسمت مساوی ۱۰۰۰ متر‌مربعی تقسیم شد که برای یک فصل رشد، یک قطعه آن با آب چاه و قطعه دیگر با آب فاضلاب تصفیهشده آبیاری شد؛ ضمن آنکه کیفیت این دو منبع آبی نیز در آزمایشگاه تعیین شد. تعداد ۲۸ نمونه خاک نیز از هر یک از دو قطعه زمین (در مجموع تعداد ۵۶ نمونه) از لایه ۲۰-۰ سانتی‌متری تهیه شده و در آزمایشگاه مورد تجزیه و اندازه‌گیری قرار گرفت. روش درونیابی وزندهی فاصله معکوس نیز به‌منظور تعیین توزیع مکانی ویژگی‌های خاک به‌کار رفت. نتایج نشان داد که میانگین غلظت فسفات، پتاسیم و سدیم اندازه‌گیری‌شده در پساب تصفیهشده بسیار بیش‌تر از آب چاه بود و کاربرد پساب تصفیهشده فاضلاب شهری به‌طور معنی‌داری بر غلظت آمونیوم، فسفات و نیترات و نیتروژن کل خاک مؤثر بود. همچنین استفاده از پساب تصفیهشده شهری برای آبیاری توانست عملکرد گیاه جو (Hordeum vulgare) را نسبت به تیمار آب چاه بهبود بخشد. قابل توجه آنکه مدیریت مناسب در بهره‌گیری از فاضلاب تصفیهشده و انتخاب گیاهانی که بتوانند آثار زیان‌بار استفاده از این منبع آبی را بر ویژگی‌های خاک و عملکرد محصول به حداقل برسانند، اهمیت زیادی دارد.
