مهین قاسمی، محمدمهدی مجیدی، پرویز احسان‌زاده، محمدرضا مصدقی، مهدی اعتمادی،
دوره ۱۴، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۲ )
چکیده
خشکی یکی از مهم‌ترین تنش‌های غیرزیستی است که بقا، رشد و تولید گیاهان را در بسیاری از مناطق جهان از جمله ایران محدود می‌کند. از نظر ژنتیکی، گونه‌های مختلف راهکار‌های متفاوتی را برای مقابله با خشکسالی اتخاذ می‌کنند. یکی از راهکار‌هایی که گیاهان برای سازگاری با تغییرات محیطی در خود تکامل داده‌اند، حافظه تنش است. در این پژوهش ژنوتیپ‌های مختلف این‌گونه که قبلاً از تلاقی پلی‌کراس حاصل شده بودند، به‌منظور بررسی حافظه تنش خشکی، و تحمل تنش خشکی در گلخانه آموزشی-پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان ارزیابی شدند. بدین منظور ۳۳ ژنوتیپ گونه برموگراس در سه محیط رطوبتی شاهد (C)، یک‌بار تنش (D۲) و دو بار تنش خشکی (D۱D۲) به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار به‌صورت آزمایش گلدانی مورد بررسی قرار گرفتند. تنش خشکی منجر به کاهش عملکرد علوفه خشک و وزن خشک ریشه، شد. عملکرد علوفه خشک در تیمار یک بار تنش ۴۵% و در تیمار دو بار تنش ۳۶% نسبت به شاهد کاهش داشت؛ این نتایج حاکی از نقش حافظه تنش خشکی در تعدیل تنش از طریق تأثیر بر برخی از صفات مورفولوژیک بود. میزان کاهش وزن خشک ریشه در شرایط یک بار تنش ۳۲% و در شرایط دو بار تنش ۱۹% نسبت به محیط شاهد بود که اثر معنی‌دار حافظه تنش بر رشد ساختار ریشه‌ای را نشان می‌دهد. بر اساس نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، ژنوتیپ‌های برتر برای پژوهش‌های آینده شناسایی شدند. در مجموع نتایج نشان داد که بروموگراس نرم توانایی فعال‌کردن برخی سازوکارهای حافظه تنش خشکی مرتبط با صفات مورفولوژیک و ریشه را دارد.
