نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

با توجه به تأثیر مفید سیلیسیم در گیاهان زینتی، هدف از این آزمایش، بررسی تأثیر منبع و غلظت‌­های مختلف سیلیسیم بر برخی ویژگی­‌های گیاه رُز (Rosa hybrida) رقم بِوِرلی واتسون است. این پژوهش در سال ۱۳۹۴ در یکی از گلخانه‌­های سازمان پارک‌­ها و فضای سبز شهرستان ارومیه و آزمایشگاه‌­های تحقیقاتی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه اجرا گردید. برای این منظور، آزمایشی فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور منبع سیلیسیم (سیلیکات کلسیم، سیلیکات پتاسیم و سیلیکات سدیم) و غلظت سیلیسیم (صفر، ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی‏‌گرم در لیتر) در ۳ تکرار طراحی شد. تیمارها به‏‌صورت محلول­پاشی هفتگی طی ۱۰ هفته اعمال شد. نتایج نشان داد که تیمار سیلیسیم، تعداد و ضخامت برگ، وزن تر و خشک برگ، میزان کلروفیل، قند محلول و پروتئین را افزایش داد. بنابراین، با توجه به اثر مثبت سیلیسیم در افزایش تعداد برگ و میزان کلروفیل، میزان فتوسنتز نیز افزایش می­یابد. محلول‏پاشی سیلیکات پتاسیم باعث بیشترین میزان کلروفیل a شد و بیشترین میزان کلروفیل b و کارتنوئید در کاربرد سیلیکات کلسیم به‏‌دست آمد. بیشترین میزان وزن تر و خشک  برگ، کلروفیل b ،a و کل و کارتنوئید در کاربرد سیلیکات با غلظت ۲۰۰ میلی‏گرم در لیتر به‏‌دست آمد. با توجه به تأثیر مثبت سیلیسیم در ویژگی­‌های رشدی و رنگدانه‌­های فتوسنتزی، می‌‏توان از این مواد برای بهبود کیفیت رُزها استفاده نمود.

سیلیکات آثار بالقوه‌ای بر محصولات زراعی تحت تنش زنده و غیرزنده دارد؛ به‌طوری که می‌تواند بر فرایندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیک و همچنین کاهش آثار مخرب خشکی اثرگذار باشد. هدف از این پژوهش بررسی آثار سیلیس کاربردی بر صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی در دو رقم طارم محلی و شیرودی برنج تحت تنش خشکی بود. در این آزمایش تیمارها شامل تیمار اول کاربرد کود سیلیس به صورت محلول‌پاشی دو نوع سیلیس، سیلیکات پتاسیم، سیلیکات کلسیم، و ترکیب دو سیلیکات، و تیمار دوم شامل تیمارهای تنش خشکی در چهار سطح شاهد، تنش در پایان پنجه‌دهی، تنش در زمان ظهور خوشه و تنش در زمان انتقال مجدد و کمبود آب (پتانسیل ماتریک خاک ۰/۰۵- مگاپاسکال) بود که بر دو رقم برنج (Oryza sativa L) (شیرودی و طارم محلی) اعمال شد. نتایج نشان داد، تحت شرایط کمبود آب، میزان سیلیس ساقه و دانه، سلولز ساقه، و همچنین لیگنین ساقه افزایش یافت. همچنین، پس از تیمار سیلیس در برنج، برخی صفات مورفولوژیک مانند ارتفاع گیاه، شاخص برداشت و عملکرد دانه افزایش یافت. پس از کاربرد سیلیس، بیماری بلاست برگ به میزان ۳۴  درصد نسبت به شاهد کاهش یافت. شرایط خشکی آثار نامطلوبی بر تعداد دانه در خوشه، پنجه بارور، تعداد پنجه در بوته، و تعداد خوشه‌چه نشان داد. بین دو رقم از نظر صفات مورفولوژیک (ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه‌های مؤثر در کپه، تعداد خوشه در گیاه، کلروفیل برگ پرچم و شاخص برداشت)، برخی صفات بیوشیمیایی مانند مقدار نیاسین، لیگنین و آمیلوز، و غلظت عناصر موجود در گیاه برنج مانند مس، منگنز و نیتروژن تفاوت معنی‌داری وجود داشت. اثر ترکیبی تنش خشکی بر دو رقم مورد مطالعه تفاوت معنی‌داری را نشان نداد؛ بنابراین نتایج نشان داد که هر دو رقم می‌توانند در مناطق با تنش کم‌آبی مورد استفاده قرار گیرند. نتایج نشان‌دهنده اثر بالقوه تیمار سیلیس به مقدار تقریبی ۴۲ درصد در بهبود شرایط جلوگیری از تنش خشکی بود. از نتایج پژوهش حاضر می‌توان در جهت استفاده از تیمار سیلیس برای افزایش تحمل تنش خشکی در گیاه برنج بهره برد.

 

امروزه شور و قلیائی شدن آب و خاک به یک مشکل زیست‌محیطی تبدیل شده که تولید محصولات کشاورزی را محدود کرده است. نور از فاکتورهای اصلی تنظیم‌کننده رشد و نمو گیاهان است. سیلیسیم نقش بسیار مهمی در رشد و عملکرد گیاهان دارد. استفاده از سیلیسیم و نور LED می‌تواند سبب کاهش محدودیت تولید محصولات کشاورزی در شرایط شور و قلیائی شود. بدین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار برای بررسی اثر غلظت‌های ۰ و ۷۵ میلی‌گرم بر لیتر سیلیکات سدیم و چهار منبع نور طبیعی گلخانه (شاهد)، نور قرمز (%۱۰۰)، نور آبی (%۱۰۰) و نور قرمز %۷۰ + نور آبی %۳۰ با شدت ۲۰۰ میکرومول بر متر مربع در ثانیه بر گیاه عروسک‌ پشت‌پرده تحت غلظت‌های مختلف تنش بی‌کربنات سدیم + کلرید سدیم (شاهد، ۴۰ + ۱۰ و ۸۰ + ۲۰ میلی‌مولار) و ارزیابی کارایی آن‌ها در کاهش اثر تنش اجرا شد. نتایج نشان داد تغذیه برگی سیلیسیم همزمان با کاربرد نور LED هم در شرایط غیرتنش و هم در شرایط تنش ملایم و شدید باعث افزایش محتوای نسبی آب برگ و همچنین کارایی مصرف آب شد که این افزایش به‌ویژه در شرایط تنش شدید چشمگیر بود. استفاده از سیلیسیم میزان فنل و پرولین را هم در شرایط غیرتنش و هم در شرایط تنش افزایش داد و کاربرد نور LED به‌ویژه نور آبی + قرمز نیز باعث افزایش این شاخص‌ها شد. اگرچه اثر برهمکنش عوامل مورد بررسی بر میزان قندهای محلول، آنزیم گلوتامین سنتتاز ریشه و اندام هوایی، عناصر منگنز و روی و شاخص سبزینگی گیاه معنی‌دار نشد ولی کاربرد سیلیسیم و همچنین نور LED اثر افزایشی بر تمام این شاخص‌ها داشتند. بنابراین کاربرد سیلیسیم و نور LED می‌تواند سبب بهبود شاخص‌های رشدی گیاه عروسک پشت‌پرده و افزایش مقاومت این گیاه به تنش شوری-قلیائیت شود.