نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

---

به منظور بررسی تأثیر لجن فاضلاب، کمپوست و کود گاوی بر رشد و جذب آهن، روی، منگنز و نیکل در گل جعفری آزمایشی گلدانی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. این پژوهش در قالب طرح کامل تصادفی با سه تیمار (لجن فاضلاب، کمپوست و کود گاوی به مقدار ۲۵ تن در هکتار) و در ۳ تکرار انجام شد. کاربرد ضایعات آلی اثر معنی‌داری بر افزایش ماده آلی و ظرفیت تبادل کاتیونی خاک داشت. تیمار کمپوست سبب افزایش قابل توجه Fe، Zn، Mn و Ni قابل عصاره‌گیری با DTPA در خاک شد. کاربرد ضایعات آلی باعث افزایش معنی‌دار رشد گل جعفری شد، در حالی که بیشترین مقدار رشد گیاه مربوط به تیمار کمپوست بود. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار جذب آهن، روی، منگنز و نیکل توسط شاخساره گل جعفری و همچنین بیشترین درصد انتقال فلزات به شاخساره مربوط به تیمار کمپوست بود. به طور کلی استفاده از کمپوست در کاشت گل جعفری اثر مثبتی بر شاخص های رشد و مقدار جذب عناصر کم مصرف توسط گیاه داشت.

---

کرم‌های‌خاکی به‌عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت و سلامت خاک محسوب می‌شوند. به منظور بررسی تأثیر فعالیت کرم‌های خاکیEisenia foetida  بر برخی شاخص‌های بیولوژیک کیفیت خاک، آزمایشی در شرایط گلخانه‌ای با افزودن مواد آلی مختلف شامل کمپوست ضایعات هرس درختان (PWC)، کاه‌ و‌ کلش گندم (WS)، بقایای گیاهان عرقی (HEW)، بقایای هرس درختان (PW) و با کشت گیاه ذرت، برای بررسی خواص منطقه ریزوسفر خاک انجام گردید. در پایان دوره رشد، برخی خصوصیات بیولوژیک خاک شامل تنفس پایه (BR)، تنفس برانگیخته (SIR)، کربن بیومس میکروبی (MBC) و جمعیت میکروبی در خاک ریزوسفری و غیرریزوسفری اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که کاه و کلش گندم، در مقایسه با سایر بقایای آلی، بیشترین تأثیر را بر BR و SIR داشت، به‌طوری که میزان این شاخص‌ها را به‌ترتیب ۲ و ۴/۲ برابر، در مقایسه با تیمار بدون مواد آلی، افزایش داد. همچنین، در تیمار کمپوست ضایعات هرس، مقدار کربن بیومس میکروبی در خاک ریزوسفر نسبت به غیر ریزوسفر ۲/۵۹ درصد افزایش نشان داد. جمعیت میکروبی نیز در تیمارهای PWC، HEW، PW و WS به ترتیب ۵/۱، ۶/۲، ۷/۲ و ۹/۱ برابر بیشتر از تیمار بدون مواد آلی بود. چنین استنباط می‌گردد که کاربرد مواد آلی، در شرایط حضور کرم‌های خاکی، نسبت به شرایط عدم حضور کرم خاکی، منجر به بهبود بیشتر خواص بیولوژیک خاک می‌گردد.