دکتر اسماعیل کریمی، خانم نگین اصل ریحانی، دکتر علی اصغر علیو، دکتر سید بهمن موسوی،
دوره ۱۵، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۳ )
چکیده
سورفکتانتهای زیستی مولکولهایی آمفیفیل هستند که توسط موجودات زنده به ویژه باکتریها تولید میشوند. اخیرا مشخص شده که آنها میتوانند به عنوان عامل تحریک رشد گیاهان عمل نمایند. بنابراین هدف از اجرای این تحقیق بررسی اثر سورفکتانتهای زیستی بر رشد گیاهان بود. برای این منظور ابتدا باکتریهای مولد سورفکتانتهای زیستی از فیلوسفر گیاهان وحشی جداسازی و در مرحله بعدی سورفکتانت زیستی از آنها استخراج و خالص‌سازی شدند. پس از ارزیابی کیفیت سورفکتانتهای زیستی مذکور چهار مورد برتر انتخاب و با کدهای S۱ تا S۴ شناخته شدند. برای ارزیابی اثرات محلول پاشی برگی با غلظت‌های صفر، ۱/۰، ۲/۰ و ۴/۰ گرم در لیتر، بر تحریک رشد گیاهان نعناع سنبلهای و تربچه، آزمایشی گلدانی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه انجام شد. در پایان آزمایش ویژگی‌های رشدی گیاهان مذکور ارزیابی و اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که اثر سورفکتانتهای زیستی به شدت تحت تاثیر غلظت مورد استفاده آنها قرار دارد. در تمامی آنها استفاده در غلظت ۴/۰ گرم بر لیتر کمترین و در غلظت ۱/۰ گرم بر لیتر در سورفکتانتهای زیستی بیشترین اثرات را بر تحریک رشد گیاهان داشت. همچنین نوع سورفکتانت در تحریک رشد گیاهان مهم تشخیص داده شد. سورفکتانت زیستی با کد S۱ بیشترین اثرات تحریکی رشدی را به همراه داشت. بیشترین مقدار وزنتر غده به عنوان عملکرد اقتصادی در تربچه در تیمار سورفکتانت زیستی S۱ در غلظت ۱/۰ میلیگرم بر لیتر به‌دست آمده است که نسبت به تیمار شاهد ۳۳۳ درصد افزایش داشت. در نعناع سنبلهای بیشترین مقدار وزنتر به عنوان عملکرد اقتصادی نیز در همین تیمار به دست آمد که نسبت به شاهد ۵۱ درصد افزایش داشت. بنابراین بهنظر میرسد، سورفکتانتهای زیستی، به‌ویژه در غلظت و نوع مناسب، پتانسیل بالایی برای تحریک رشد و بهبود کیفیت گیاهان دارند. این ترکیبات میتوانند به‌عنوان یک فناوری پایدار و سازگار با محیط زیست در بهینه‌سازی عملکرد گیاهان و کشاورزی استفاده شوند.
