نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

فلزات سنگین از آلاینده‌های خطرناک زیستمحیطی هستند که از طریق ورود به زنجیره غذایی موجب بروز خطرات زیان‌باری برای انسان‌ها، گیاهان و سایر موجودات می‌شوند. به منظور بررسی اثرهای تنش شوری و عناصر سنگین سرب و کادمیوم بر گیاه اسفناج، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهرود اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح شوری (صفر، 4 و 8 دسی‏زیمنس بر متر) به عنوان فاکتور A و تیمار عنصر سنگین در چهار سطح (شاهد، کادمیوم، سرب و سرب+کادمیوم) به عنوان فاکتور B بودند. نتایج نشان داد که شوری تأثیر معنی‏داری بر وزن‌تر و خشک اسفناج نداشت؛ اما تیمار عنصر سنگین سبب تغییرات معنی‏داری در آنها گردید. کمترین و بیشترین وزن‌تر و خشک به ترتیب از تیمار کادمیوم و کادمیوم + سرب حاصل شد. بجز رنگدانه‏های فتوسنتزی فلاونوئید و آنتوسیانین، شوری تنها تأثیر معنی‏داری بر مقادیر کلروفیل a، کلروفیل b و کارتنوئید داشت و سبب کاهش آنها در سطح شوری 8 دسی‏زیمنس بر متر شد. تیمار شوری بدون تأثیر بر مقدار پتاسیم، منجر به افزایش مقادیر سدیم و کربوهیدرات محلول در برگ‌های گیاه اسفناج گردید. اثر متقابل شوری و عنصر سنگین تنها در مورد کربوهیدرات، مقادیر کلروفیل a و کلروفیل b معنی‏دار بود. بیشترین میزان کربوهیدرات از تیمار ترکیبی کادمیوم + سرب و سطح شوری 8 دسی‏زیمنس بر متر و نیز بیشترین میزان کلروفیل a وb از تیمار بدون استفاده از شوری (شاهد) و عنصر سنگین سرب حاصل شد.