نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

از نگرانی‌های عمده کاربرد فاضلاب و کمپوست در اراضی کشاورزی، شور شدن آنها و همچنین جذب عناصر سنگین توسط گیاه است. به‌منظور بررسی اثر فاضلاب و کمپوست بر عملکرد و تجمع عناصر سرب و نیکل در گیاه ریحان و همچنین میزان هدایت الکتریکی و پ‌‌هاش در نیمرخ و زه‌آب خروجی از ستون خاک، تحقیق حاضر به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی، با سه تکرار، در 48 عدد لایسیمتر انجام شد. فاکتورها شامل چهار نوع آب آبیاری ]فاضلاب خام (₁W)، پساب (₂W)، ترکیب 50% فاضلاب خام و آب معمولی (₃W) و آب معمولی (₄W)[ و چهار سطح کمپوست ]صفر (₁C)، 40 (₂C)، 80 (₃C) و 120 تن در هکتار (₄C)[ بودند. در مجموع، در طول فصل کشت، تعداد 11 دوره آبیاری اعمال شد، گیاه ریحان در سه مرحله برداشت شد و در پایان برداشت سوم گیاه نیز نمونه‌های خاک از اعماق 10، 20، 40، 65، 85 و 105 سانتی‏متری خاک درون لایسیمترها برداشت گردید. نتایج نشان داد که کاربرد فاضلاب و کمپوست، در مقایسه با شاهد، میانگین وزن­های تر و خشک، میانگین غلظت عناصر سرب و نیکل موجود در شاخساره گیاه ریحان و هدایت الکتریکی خاک را به طور معنی‌داری (05/0≥p)، متناسب با نوع آب آبیاری و سطح کمپوست، افزایش داد. اما با کاربرد فاضلاب و کمپوست، میزان پ-هاش زه‌آب به طور معنی‌داری (05/0≥p) کم شد. با تداوم چین، بر میزان عناصر سرب و نیکل شاخساره ریحان افزوده و با افزایش عمق از میزان هدایت الکتریک خاک کم گردید. دامنه تغییرات عناصر سرب و نیکل شاخساره ریحان به ترتیب 36/0-09/0 و 44/0-12/0 میلی‌گرم در کیلوگرم وزن خشک، تغییرات هدایت الکتریکی خاک 5/2-72/0 دسی‌زیمنس بر متر و تغییرات پ-هاش زه‌آب 8/7-5/7 در نوسان بود.