نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

به‌منظور مطالعه اثر محرک رشد بر کارایی مصرف آب توسط گیاه یونجه، آزمایشی گلخانه‌ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار، در دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش ­آبی در سه سطح (75، 55 و 35 درصد ظرفیت زراعی) و تلقیح بذر در چهار سطح (عدم تلقیح، تلقیح با قارچ میکوریزا G. mosseae، تلقیح با باکتری ریزوبیومS. meliloti  و تلقیح ترکیبی قارچ و باکتری) بودند. نتایج نشان داد که تنش ­آبی و تلقیح بذر اثر معنی­داری در سطح 1% بر مقادیر عناصر برگ داشتند. تنش ­آبی موجب کاهش جذب فسفر (23%)، پتاسیم (8%) و آهن (4%) و افزایش جذب سدیم (14%) در بذرهای تلقیح نشده گردید. تلقیح بذر موجب کاهش تأثیرات تنش گردید و تلقیح ترکیبی بیشترین تأثیر را نشان داد. هدایت روزنه­ای و کارایی مصرف آب نیز تحت تأثیر تلقیح و تنش آبی در سطح 1% قرار گرفتند. هدایت روزنه­ای طی تنش کاهش یافت و تلقیح بذر با قارچ
G. mosseae بیشترین تأثیر را در افزایش هدایت روزنه­ای (47% در شدیدترین سطح تنش) نشان داد. کارایی مصرف آب در اثر تنش آبی و نیز تلقیح افزایش یافت، به طوری که بیشترین کارایی مصرف آب (166/0 میلی­گرم در کیلوگرم) در تیمار 35% تنش از تلقیح ترکیبی به­دست آمد. نتایج معادلات رگرسیونی نشان داد که طی تلقیح، سهم فسفر و پتاسیم در تنظیم هدایت روزنه­ای افزایش و سهم سدیم کاهش یافت. این در حالی است که در اثر اعمال تنش، سهم پتاسیم و سدیم در تنظیم هدایت روزنه­ای افزایش و سهم فسفر کاهش پیدا کرد. همچنین، تنش موجب افزایش نقش هدایت روزنه­ای در افزایش کارایی مصرف آب گردید. این در حالی است که در اثر تلقیح، سهم هدایت روزنه‌ای در افزایش کارایی مصرف آب کاهش پیدا کرد.