این پژوهش با هدف ارزیابی آثار ریزوسفری سه پایه مرکبات بر تعدادی از ویژگی‌های زیستی و اجزاء فسفر در یک خاک آهکی تیمار نشده و تیمار شده با فسفر اجرا شد. بدین ‏منظور یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به‌صورت گلدانی اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل پرتقال پیوند شده تامسون (Citrus sinensis L. Osbeck) روی سه پایه مختلف مرکبات (سیتروملو، سیترنج و نارنج) و دو سطح کاربرد کود فسفر (0 و 100 میلی‏گرم بر کیلوگرم خاک) بودند. هجده ماه پس از کاشت نهال‏ها در گلدان‏ها، گیاهان برداشت شده و برخی ویژگی‏های زیستی شامل کربن آلی محلول، جمعیت باکتری و قارچ، فسفر زیست‌توده میکروبی، فعالیت آنزیم‌های فسفاتاز قلیایی و اسیدی و نیز فسفر قابل استفاده و شکل‏های مختلف فسفر (شامل فسفر محلول و تبادلی، فسفر مرتبط با اکسیدهای آهن و آلومینیوم، فسفر مرتبط با کلسیم، فسفر باقی‌مانده) در نمونه خاک‏های ریزوسفری اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد صرف‌نظر از سطح کاربرد فسفر، مقدار کربن آلی محلول و نیز جمعیت قارچ و باکتری در خاک ریزوسفری پایه نارنج در مقایسه با دو پایه دیگر بیش‌تر بود، اما در بین پایه‏های مورد بررسی کم‌ترین pH، و نیز فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی و فسفر زیست‏توده میکروبی در ریزوسفر نارنج به دست آمد (0/05>p). همچنین مقدار فسفر قابل استفاده در ریزوسفر نارنج به‌طور معنی‌داری کم‌تر از دو پایه دیگر بود (0/05>p). همچنین تنها شکل فسفر مرتبط با اکسیدهای آهن و آلومینیوم و فسفر محلول متأثر از فعالیت ریشه و سطح فسفر کاربردی بودند اما فعالیت ریشه مرکبات اثر معنی‌داری بر فسفر مرتبط با کلسیم و فسفر باقی‌مانده نداشت و این دو شکل فسفر تنها متأثر از سطح کاربرد فسفر بودند (0/05>p). به‏طور خلاصه به‌نظر می‌رسد، با توجه به نتایج در میان پایه‌های مورد بررسی، پایه نارنج می‌تواند از طریق اصلاح شرایط زیستی و شیمیایی محیط پیرامون ریشه خود و نیز تغییر اجزاء فسفر در خاک ریزوسفری، کارایی جذب فسفر از خاک مورد بررسی را بهبود ببخشد.

واژه‌های کلیدی: جمعیت میکروبی، خاک آهکی، شکل‌های فسفر، عصاره‌گیری متوالی.

متن کامل [PDF 626 kb]   (673 دریافت)