مساحت زیاد خاک‌های شور در ایران و کاهش کیفیت این خاک‌ها ایجاب می‌کند که کارایی سامانه‌های کشاورزی حفاظتی در این‌گونه زمین‌ها نیز مورد بررسی قرار گیرند. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات ویژگی‌های فیزیکی خاک در سه نوع مدیریت متفاوت خاک‌ورزی و بقایای گیاهی شامل: 1) خروج بقایا از مزرعه و خاک‌ورزی مرسوم، 2) حفظ بقایا و کم‌خاک‌ورزی، و 3) حفظ بقایا و بی‌خاک‌ورزی در تناوب جو و گلرنگ و در یک خاک‌ شور و شوری آب آبیاری 5/35 دسی‌زیمنس بر متر به مدت چهار سال انجام شد. در پایان هر کشت نمونه‌های خاک از لایه‌های 10-0، 20-10 و 30-20 سانتی‌متر تهیه شده و ویژگی‌های فیزیکی خاک شامل چگالی ظاهری و تخلخل، و پایداری خاکدانه‌ها با شاخص‌های میانگین وزنی قطر (MWD) و میانگین هندسی قطر (GMD) تعیین شد. پس از هر دوره تناوب کشت، نفوذ آب به خاک اندازه‌گیری شده و با برازش مدل کوستیاکوف اصلاح‌شده پارامترهای مربوطه تعیین شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها در چهار سال آزمایش نشان داد که تفاوت اغلب ویژگی‌های خاک در پایان آزمایش در اثر اعمال تیمارهای خاک‌ورزی نسبت به شاهد معنی‌دار شد. به‌طوری‌که بیش‌ترین مقادیر MWD و GMD (به‌ترتیب 2/53 و 1/90 میلی‌متر)، تخلخل (51/2 درصد) و شدت نفوذ نهایی (31 سانتی‌متر بر ساعت) در تیمار بی‌خاک‌ورزی و کم‌ترین مقادیر MWD و GMD به‌ترتیب 2/02 و 1/29 میلی‌متر)، تخلخل (47/8 درصد) و شدت نفوذ نهایی (3/5 سانتی‌متر بر ساعت) در تیمار خاک‌ورزی مرسوم مشاهده شد. در کل نتایج این پژوهش نشان داد اجرای تیمارهای خاک‏ورزی حفاظتی باعث افزایش ماده آلی و بهبود پایداری خاکدانه‌ها، افزایش تخلخل و نفوذ آب به خاک شد.

واژه‌های کلیدی: پایداری خاکدانه، تناوب زراعی، خاک‌ورزی حفاظتی، شوری خاک، کیفیت خاک، نفوذ آب به خاک.

متن کامل [PDF 2256 kb]   (458 دریافت)