نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

به منظور بررسی تأثیر مقادیر و منابع مختلف کودهای فسفره بر خصوصیات کمی و کیفی دو رقم گل شب‎بو، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با هشت تیمار و چهار تکرار به صورت گلدانی و تحت شرایط گلخانه­ای اجرا شد. در این تحقیق، تیمارها شامل کود سوپرفسفات تریپل به دو صورت گرانوله و مایع هر کدام در سه سطح (۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی‎گرم بر کیلوگرم خاک) و کود زیستی بارور۲ همراه با شاهد (بدون کاربرد کود) بودند. نتایج این آزمایش نشان داد که به ترتیب مصرف مقادیر ۲۰۰ میلیگرم فسفر بر کیلوگرم خاک از کود فسفاته به‏صورت مایع، گرانوله و کود زیستی فسفاته باعث افزایش معنی‎دار صفات مورد اندازه‎گیری (صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک) نسبت به شاهد شد. بیشترین میزان کلروفیل a و b در هر دو رقم گل شب­بو به ترتیب در تیمارهای سطح سوم کود مایع و سطح سوم کود گرانوله مشاهده شد. بیشترین درصد فسفر در گیاه در تیمارهای سطح سوم کود مایع، گرانوله و همچنین کود زیستی مشاهده شد. در هر دو رقم، بیشترین میزان وزن تر و خشک شاخسار، ارتفاع ساقه گل­دهنده، طول گل­آذین و تعداد گلچه در گل‏آذین در سطح سوم کود مایع و گرانوله و سپس برای کود زیستی به‏دست آمد. از نظر وزن تر و خشک ریشه، بیشترین مقدار در تیمار کود زیستی و سپس در تیمار سطح سوم کود مایع مشاهده شد که تفاوت معنی‏داری با دیگر تیمارها نشان دادند (P≤۰,۰۱). در این تحقیق، بیشترین میزان صفات اندازه‏گیری شده در تیمارهای غلظت زیاد کود فسفره، مخصوصاً به صورت مایع نسبت به گرانوله، به‏دست آمد. به هر حال، با توجه به اینکه تیمار فسفات بیولوژیک بارور۲ نیز در مقایسه با شاهد منجر به بهبود رشد و بیشترین وزن تر و خشک ریشه گردید، به عنوان تیمار مناسب برای کشت شب‏بو توصیه می­شود.

خیار از مهمترین سبزی­های میوه­ای در سراسر دنیاست که نقش مهمی در تغذیه انسان و مخصوصاً رژیم­های غذایی گیاهی دارد. از این نظر، تولید کمی و کیفی این محصول از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق به منظور بررسی اثر محلول­پاشی برخی کودهای شیمیایی در مقایسه با کاربرد خاکی آنها بر رشد و نمو خیار گلخانه‌ای، به صورت طرح کاملاً تصادفی، با ۶ تیمار و ۶ تکرار در سال ۱۳۹۳ اجرا شد. تیمارها در این پژوهش شامل: شاهد (بدون کاربرد کود)، کاربرد خاکی NPK، کاربرد خاکی آمینوکلات بیومین، کاربرد برگی آمینوکلات بیومین، کاربرد خاکی هیومی فولین و کاربرد برگی هیومی فولین بودند. نتایج مقایسه میانگین­ها نشان داد که تیمارهای کودی تأثیر معنی­داری بر صفات رشد رویشی و زایشی گیاه خیار گلخانه‌ای داشتند. تیمار­های کاربرد خاکی هیومی فولین، در مرحله بعد کاربرد خاکی NPK و سپس کاربرد خاکی بیومین باعث بیشترین میزان سبزینگی، تعداد شاخه جانبی، وزن تر شاخساره، عملکرد کل میوه، درصد وزن خشک میوه و مواد جامد محلول در گیاه شدند. کاربرد برگی بیومین بر اساس غلظت­های توصیه شده (۲ در هزار) منجر به کلروز برگ­ها و کاهش رشد و نمو و تولید گیاه در مقایسه با دیگر تیمارها گردید. در حالی که تیمار کاربرد برگی هیومی فولین باعث رشد و نمو بهتر گیاه شد. به‏طور کلی، در این پژوهش، تیمار­های کاربرد خاکی نسبت به تیمار­های کاربرد برگی، مخصوصاً در مورد آمینوکلات بیومین، بهتر بود.

میزان مصرف کودهای نیتروژنی در پرورش سبزی­های برگی مانند ریحان معمولاً بسیار زیاد بوده و با توجه به حلالیت زیاد و راندمان کم این کودها، مشکلات سلامتی و زیست­محیطی متعددی بروز می‌کند و در عین حال، علی­رغم این کاربرد زیاد، حتی ممکن است نیاز نیتروژنی گیاه نیز برطرف نگردد. لذا، در این تحقیق، رشد و عملکرد سبزی ریحان تحت کاربرد کود اوره به صورت پلت شده در شرایط گلخانه­ای در سال ۹۲-۱۳۹۱ بررسی گردید. تیمارها شامل شاهد بدون کاربرد کود، تیمار کاربرد کود شیمیایی اوره، پلت با تراکم کم+۳۵% اوره، پلت با تراکم کم+۵۰% اوره، پلت با تراکم زیاد+۳۵% اوره، پلت با تراکم زیاد+۵۰% اوره (به صورت درصد وزنی) و در ۴ تکرار تحت طرح کاملاً تصادفی بودند. از کود گاوی پوسیده جهت تولید پلت استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین تعداد برگ در بوته به عنوان یکی از مهمترین اجزای عملکرد در سبزی‌های برگی و همچنین بیشترین ارتفاع گیاه و شاخص کلروفیل در تیمار کود پلت با فشردگی کم و ۳۵% اوره به‏دست آمد. تیمار کود پلت با تراکم کم و ۵۰ % اوره بیشترین وزن تر گیاه، عملکرد در گلدان و همچنین بیشترین مقادیر طول و عرض برگ را ایجاد نمود ولی بیشترین وزن خشک تک بوته در تیمار کود پلت با فشردگی کم و ۳۵% اوره به‏دست آمد. غلظت نیتروژن برگ در تیمار کود شیمیایی اوره بیشترین بود. گیاهان در تیمار کود پلت با فشردگی کم و۵۰% اوره و همچنین تیمار کود شیمیایی اوره، بیشترین غلظت اسانس را دارا بودند. به طور کلی، تیمار کود پلت با فشردگی کم و۵۰% اوره نتایج بهتری را باعث گردید و برای کاربرد در پرورش ریحان توصیه می‌شود.

تولید نشاهای سالم و قوی پیش‌نیاز رشد مناسب گیاه و تولید اقتصادی است، و تغذیه نقش مهمی در این امر دارد. در این پژوهش، به منظور مطالعه تأثیر کودهای آمینوکلاته بر رشد و نمو نهال‌های گوجه‏فرنگی رقم گرین سوپر، آزمایشی گلدانی با بستر کشت خاک در قالب طرح کاملاً تصادفی، تحت شرایط گلخانه‌ای، انجام شد. تیمارها شامل محلول‌پاشی کود NPK، آمینوکلات‌های بیومین، دلفون‌پلاس، هیومی‌فولین، بیومین+ هیومی‌فولین، کود ترکیبی ماکرو- میکرو (با غلظت ۲ در هزار)، تیمار کاربرد خاکی NPK، در کنار شاهد (بدون کاربرد کود) در ۸ تکرار بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای مورد استفاده در این پژوهش در سطح ۵% آزمون دانکن اثر معنی‌داری بر ارتفاع گیاه، تعداد برگ، طول و عرض برگ، طول برگچه اصلی و قطر ساقه نداشتند؛ گرچه بیشترین مقدار این صفات در تیمارهای محلول‏پاشی بیومین- هیومی‌فولین و همچنین کاربرد خاکی NPK مشاهده شد. بیشترین وزن تر (۸/۲-۹/۲ گرم) و وزن خشک (۱۷/۰-۱۹/۰ گرم) اندام هوایی گیاه و شاخص کلروفیل (۵۱/۲۷) در تیمارهای محلول‌پاشی ترکیب بیومین-- هیومی‌فولین و همچنین تیمار کاربرد خاکی NPK به‏دست آمد که تفاوت معنی‏داری با تیمار شاهد نشان دادند. محلول‌پاشی کودهای آمینوکلات باعث افزایش معنی‌دار غلظت قندهای محلول برگ در مقایسه با گیاهان شاهد شد. به‌طوری که بیشترین مقدار این صفت در تیمارهای محلول‌پاشی بیومین- هیومی‌فولین (۰۲/۷)، بیومین (۹۱/۶) و کاربرد خاکی NPK (۳/۶ میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) مشاهده گردید. به‏طور کلی، کاربرد توأم آمینوکلات بیومین+ هیومی‌فولین بهترین نتایج را از نظر رشد و کیفیت نشا باعث گردید.

امروزه، در کشاورزی، محلول‌پاشی و تغذیه برگی به عنوان روشی کاربردی و مؤثر برای تأمین به موقع عناصر غذایی مورد نیاز گیاه و استفاده بهینه از کودها مطرح می‌باشد. در این پژوهش، اثر محلول‌پاشی غلظت‌های مختلف سولفات آمونیوم بر ویژگی‌های کمی و کیفی خیار گلخانه‌ای مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش، در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش غلظت سولفات آمونیوم (صفر (شاهد)، ۲۵، ۵۰، ۷۵، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی‌مولار) به‌صورت محلول‌پاشی در چهار تکرار و در شرایط گلخانه‌ای صورت گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که گیاهان در تیمار ۲۵ میلی‌مولار و سپس در تیمار شاهد دارای بیشترین میزان سبزینگی برگ، تعداد شاخه جانبی، تعداد میوه و عملکرد میوه بودند. ویژگی‌های رشد رویشی مانند شاخص کلروفیل و تعداد شاخه جانبی و همچنین تعداد میوه و عملکرد گیاه در تیمارهای ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی‌مولار سولفات آمونیوم شدیداً کاهش نشان دادند. کمترین تعداد میوه و عملکرد در تیمار ۱۵۰ میلی‌مولار به‏دست آمد. گیاهان در تیمار ۱۰۰ میلی‌مولار دارای بیشترین درصد وزن خشک برگ بودند. تیمارهای محلول‌پاشی، به‌جز تیمار ۲۵ میلی‌مولار، باعث کاهش میزان سفتی بافت میوه نسبت به شاهد شدند. از طرف دیگر، محلول‌پاشی غلظت‌های مختلف سولفات آمونیوم منجر به کاهش بیشتر وزن میوه در دمای معمولی اتاق نسبت به شاهد، پس از برداشت، گردید. لذا، در گیاه خیار، برای رشد و تولید مناسب، محلول‌پاشی ۲۵ میلی‌مولار سولفات آمونیوم (غلظت‌های کم) توصیه می‌شود.