۱۵ نتیجه برای آبیاری
شیده شمس، سیدمحمدجعفر ناظم‌السادات، علی اکبر کامگار حقیقی، شاهرخ زند پارسا ،
دوره ۲، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۰ )
چکیده
افزایش غلظت دی‌اکسید کربن (CO۲) اتمسفری اثر مستقیمی بر فعالیت‌های گیاهی دارد. به منظور بررسی اثر افزایش غلظت CO۲، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز صورت پذیرفت. در این تحقیق، به بررسی آثار افزایش غلظت دی‌اکسید کربن از ۳۵۰ به ۷۵۰ میلی‌گرم بر لیتر بر رشد و عملکرد گیاه لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris) (رقم ناز) تحت چهار تیمار آبیاری (FC۲/۱، FC، FC۸/۰ و FC۶/۰) پرداخته شد. به منظور کنترل غلظت CO۲، با آغاز دوره ۴ برگی گیاهان، گلدان‌ها به محفظه‌هایی چوبی با پوشش پلاستیک منتقل گردیدند. نتایج حاصل به طور متوسط نشانگر ۱۵% کاهش تبخیر- تعرق در اثر افزایش غلظت CO۲ در کلیه تیمارها بود. همچنین نتایج نشان دهنده اثر افزایشی غلظت CO۲ بر رشد و عملکرد گیاه لوبیا می‌باشد. کاهش میزان آب آبیاری به حد FC۶/۰ باعث گردید افزایش غلظت CO۲ اثر معنی‌داری (در سطح ۵%) بر رشد و عملکرد لوبیا نداشته باشد. تعداد دانه‌های موجود در هر بوته تحت آبیاری‌های FC و FC۸/۰ در اثر افزایش غلظت CO۲ به ترتیب به اندازه ۱۳ و ۱۱ درصد افزایش پیدا کرد. علاوه بر آن، افزایش غلظت CO۲ باعث افزایش ۲۰ درصدی عملکرد دانه گردید. وزن کل ماده خشک نیز به طور متوسط ۱۵% در اثر بالا رفتن غلظت CO۲ افزایش یافت. نتیجه‌گیری کلی تحقیق این بود که افزایش غلظت CO۲ اثر معنی‌داری بر افزایش محصول به‌دست آمده و کاهش تبخیر- تعرق گیاه لوبیا قرمز دارد.
مریم میدانشاهی، سید فرهاد موسوی، بهروز مصطفی‌زاده فرد، اسماعیل لندی،
دوره ۴، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۲ )
چکیده
برای رفع مشکل کم‌آبی در مناطق خشک و نیمه خشک ایران، روش‌های آبیاری مختلفی مانند کم‌آبیاری، آبیاری تحت فشار و روش PRD پیشنهاد شده است. در آبیاری به روش PRD، نیمی از محیط ریشه به تواتر به‌صورت کامل آبیاری شده و نیم دیگر خشک نگه داشته می‌شود. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری مصرف آب گوجه‌فرنگی با کاربرد روش آبیاری PRD و یک تنظیم‌کننده رشد در دو نوع خاک در شرایط گلخانه است. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار، شامل سه مدیریت آبیاری (T۱، آبیاری کامل؛ T۲، ۵۰ درصد آبیاری کامل به روش PRD با وجود تیغه؛ T۳، ۵۰ درصد آبیاری کامل به روش PRD بدون تیغه)، دو سطح تنظیم‌کننده (B۱، محلول‌پاشی سالیسیلات سدیم و B۲، بدون محلول‌پاشی) و دو بافت خاک (S۱، لوم رسی و S۲، لوم شنی) بود. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع گیاه در تیمار T۱ (۲/۱۷۶ سانتی‌متر) و کمترین ارتفاع گیاه در تیمار T۳ (۳/۱۳۱ سانتی‌متر) می‌باشد. با کاهش ۵۰ درصد میزان آب آبیاری از تیمار T۱ به تیمار T۲، تعداد خوشه گل ۲/۱۵ درصد کاهش یافت. بیشترین و کمترین زیست‌توده گیاه (به‌ترتیب ۸/۵۰۶ و ۲/۱۲۶ گرم در بوته) به‌ترتیب در تیمارهای T۱ و T۳ به‌دست آمد. حداکثر و حداقل مقدار عملکرد میوه به‌ترتیب در تیمارهای T۱ (۵/۳۴۲ گرم در بوته) و T۳ (۸/۵۴ گرم در بوته) اندازه-گیری شد. کارایی استفاده از آب با تغییر مدیریت آبیاری از تیمار T۱ به T۲، ۹/۹ درصد افزایش و از T۲ به T۳، ۴/۷۱ درصد کاهش داشت. بیشترین و کمترین عملکرد (۷/۲۱۶ و ۴/۱۷۴ گرم در بوته) به‌ترتیب مربوط به تیمارهای S۲ و S۱ است. خاک لوم شنی با تولید ۲۲/۷ کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب مصرفی، کارایی مصرف آب بیشتری نسبت به خاک لوم رسی (۳۸/۵ کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب) داشت. کاربرد تنظیم‌کننده، عملکرد میوه را ۱۶ درصد و کارایی مصرف آب را ۸۶/۱۶ درصد افزایش داد. به‌طورکلی، تأثیر روش آبیاری PRD با تیغه و محلول‌پاشی سالیسیلات سدیم بر کاهش مصرف آب و افزایش بهره‌وری در کشت گلخانه‌ای گوجه‌فرنگی مثبت بود و قابل توصیه می‌باشد.
فریبا نجفی علیشاه، احمد گلچین، محمود محبی،
دوره ۴، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۲ )
چکیده
کمبود منابع آب و تنش خشکی یکی از مهم‌ترین مشکلات تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان، نظیر ایران، است. استفاده از برخی مواد افزودنی مانند پلیمرهای سوپرجاذب (هیدروژل) می‌تواند به حفظ و ذخیره رطوبت در خاک و استفاده بهینه از منابع محدود آب کمک نماید. در این تحقیق، تأثیر چهار سطح پلیمر سوپرجاذب آکوسورب (صفر، ۲، ۴ و ۸ گرم در کیلوگرم خاک) و سه دور آبیاری (۳، ۶ و ۹ روز) بر شاخص‌های رشد، میزان عملکرد و راندمان مصرف آب در گیاه خیار سبز گلخانه‌ای رقم نگار مورد بررسی گرفت. نتایج نشان داد که میزان عملکرد و شاخص‌های رشد خیار سبز تحت تأثیر مصرف هیدروژل قرار گرفت و به طور معنی‌داری نسبت به شاهد افزایش یافت. همچنین، میزان مصرف آب با طولانی‌تر شدن دور آبیاری به طور معنی‌داری در تمامی تیمارها کاهش یافت. با مصرف ۲ گرم پلیمر سوپرجاذب در هر کیلوگرم خاک و دور آبیاری ۶ روز، بیشترین مقدار عملکرد (۳/۱۹۶ گرم در بوته) حاصل گردید. هر چند مصرف هیدروژل به طور معنی‌داری میزان مصرف آب را افزایش داد، ولی مصرف ۲ گرم هیدروژل در کیلوگرم خاک موجب افزایش معنی‌دار کارایی مصرف آب (۰/۱۷ گرم خیار سبز تولید شده به ازای هر لیتر آب) گردید.
میثم منظری توکلی، حمیدرضا روستا، محسن حمیدپور،
دوره ۵، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۳ )
چکیده
بیکربناتها و کربنات‌ها از عوامل اصلی قلیائیت آب آبیاری محسوب میشوند. برای تعیین بستر کشت مناسب برای ژربرا
(Gerbera jamesonii L. cv. Dafne) در شرایط تنش قلیائیت، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با ۴ تکرار اجرا گردید. آزمایش دارای هفت سطح بستر کشت (۱۰۰% پرلایت، ۱۰۰% کوکوپیت، ۷۵% پرلایت + ۲۵% زئولایت، ۷۵% پیت + ۲۵% پرلایت، ۷۵% کوکوچیپ + ۲۵% پرلایت، ۷۵% کوکوپیت + ۲۵% پرلایت و ۷۵% ورمی‌کمپوست + ۲۵% پرلایت) و بیکربنات سدیم در سه سطح (صفر، ۲۰ و ۴۰ میلی‌مولار) بود. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین مقدار pH بستر به‌ترتیب مربوط به تیمار ۷۵% پیت + ۲۵% پرلایت و ۱۰۰% کوکوپیت بود. تیمار بیکربنات سدیم، بسته به نوع بستر کشت و غلظت بیکربنات سدیم، باعث کاهش تعداد گل، وزن تر شاخه گل، طول ساقه گل، قطر گل، قطر گردن، عمر گل‌جایی و شاخص کلروفیل شد. اگرچه این تیمار باعث افزایش ترکیبات فنولی شد. هنگامی‌که گیاهان رشد یافته در بستر ۱۰۰% کوکوپیت در معرض تیمار بیکربنات سدیم قرار گرفتند، در مقایسه با گیاهان رشد یافته در سایر بسترها، دارای صفات کیفی و کمی بهتر، توانایی تجمع میزان ترکیبات فنولی بیشتر و شاخص کلروفیل بیشتر بودند. بنابراین، نتیجه‌گیری می‌شود که تحمل گیاه ژربرا به قلیائیت کم بوده و استفاده از بستر کوکوپیت خالص می‌تواند یک ابزار مناسب برای بهبود مقاومت به قلیائیت این گیاه تحت شرایط تنش بیکربنات سدیم باشد.
مسعود فرزام‌نیا، مختار میران‌زاده، محمدرضا جهاد اکبر،
دوره ۶، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۴ )
چکیده
ایران یکی از کشورهای مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان است و همواره با معضل کمبود آب مواجه می‌باشد. استفاده از کشت‌های گلخانه‌ای راهکاری مؤثر برای کاهش مصرف آب و افزایش تولید محصولات کشاورزی است. اعمال مدیریت صحیح آبیاری در گلخانه باعث استفاده بهینه از منابع آب، خاک و کود را در تولید محصولاتی با کمیت و کیفیت خوب امکان‌پذیر می‌سازد. به‌این منظور، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ در گلخانه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان اجرا شد که دور آبیاری در سه سطح به‌عنوان کرت اصلی (یک، دو و سه روز یکبار) و مقدار آبیاری در سه سطح به‌عنوان کرت‌های فرعی (ETc ۷۵%، ETc ۱۰۰% و ETc ۱۲۵%) بود. نتایج نشان داد که اثر سطح آبیاری بر عملکرد، تعداد میوه در بوته و وزن متوسط یک گوجه‌فرنگی معنی‌دار بوده و بر کارآیی مصرف آب معنی‌دار نبود. بیشترین عملکرد (۷۷/۶ کیلوگرم بر متر مربع) و کمترین عملکرد (۵۲/۴ کیلوگرم بر متر مربع) به ترتیب مربوط به تیمارهای ۱۲۵ و ۷۵ درصد تبخیر از تشت کلاس A و مقدار آب مصرفی در تیمارهای مذکور به‌ترتیب حدود ۳/۰ و ۱۹/۰ متر مکعب برای هر متر مربع بود. کارآیی مصرف آب در تیمارهای آزمایش بین ۲۵ تا ۲۸ کیلوگرم به‌ازای هر متر مکعب آب بود. عدم تأثیر سطوح مختلف آب بر کارآیی مصرف آب، با توجه به این که تأثیر سطوح مختلف آب بر عملکرد معنی‌دار بوده، ممکن است در اثر کم‌آبیاری گیاه بوده باشد. همچنین، نتایج نشان داد که بین تیمارهای دور آبیاری از لحاظ صفات فوق تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. آنالیز خاک گلدان‌ها در پایان آزمایش نشان داد که شوری در سطح گلدان‌ها نسبت به عمق آن‌ها بیشتر است که به خاطر تبخیر از سطح و در نتیجه تجمع املاح در این منطقه می‌باشد. شوری در دور آبیاری یک روز (F۱)، با این که گلدان‌ها هر روز آبیاری شده بودند، بسیار زیاد بود و به dS/m ۸ رسید که نشان می‌دهد آبیاری هر روزه و با حجم کم نتوانسته املاح را شسته و به عمق خاک انتقال دهد. براساس نتایج به‌دست آمده و با در نظر گرفتن مسئله کمبود آب، سهولت کار و صرفه‌جویی در نیروی کارگری، تیمار آبیاری ۱۲۵% تبخیر از تشت کلاس A و دور آبیاری سه روز قابل توصیه‌اند.
جهانگیر عابدی کوپایی، نگین متین، محسن جواهری طهرانی،
دوره ۶، شماره ۱ - ( ۳-۱۳۹۴ )
چکیده
افزایش نیاز آبی و تقاضای بیشتر آب به‌منظور آبیاری در بخش کشاورزی، سبب افزایش روزافزون استفاده مجدد از پساب‌های تصفیه شده یا خام شهری و صنعتی در بسیاری از کشورهای جهان شده است. فلزات سنگین موجود در این‌گونه آب‌های نامتعارف یکی از منابع آلودگی آب، خاک و گیاه به‌شمار می‌روند. سمیت فلزات سنگین در گیاهان سبب بروز اختلالاتی در گیاه شده که در نهایت ممکن است سبب کاهش رشد گیاه گردد. ضمناً، تجمع فلزات سنگین در گیاهان خطراتی را برای انسان‌ها و حیواناتی که این گیاهان را مصرف می‌کنند به‌همراه دارد. در این پژوهش، آلوده شدن سه گیاه شاهی، کاهو و گوجه‌فرنگی به عنصر کادمیوم موجود در خاک، از طریق جذب در اندام گیاهی مورد بررسی قرار گرفت. در این طرح آزمایشی که به‌صورت کاملاً تصادفی انجام گرفت، برای هر گیاه دو تیمار، خاک شاهد و دیگری خاک حاوی ۱۰۰ میلی‌گرم در لیتر کادمیوم و پنج تکرار برای هر تیمار در نظر گرفته شد. پس از مراحل کاشت، داشت و برداشت و آماده‌سازی نمونه‌ها، میزان جذب کادمیوم در ریشه‌ها و اندام هوایی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان می‌دهد که میانگین جذب کادمیوم توسط هر سه گیاه اختلاف معنی‌داری با شاهد دارد. بیشترین مقدار جذب مربوط به گوجه‌فرنگی و کمترین جذب مربوط به کاهو می‌باشد. میزان ضریب انتقال کادمیوم از خاک به سه گیاه شاهی، کاهو و گوجه‌فرنگی به ترتیب ۳/۱، ۳۳/۰ و ۶۵/۰ به‌دست آمد. هرچند میزان ضریب انتقالِ کادمیوم به کاهو به نسبت دو گیاه دیگر کمتر است، اما میزان مصرف سرانه کاهو برای هر نفر بسیار بیشتر از شاهی است، که در مدیریت آبیاری با پساب آلوده باید این نکته درنظر گرفته شود.
حمید زارع ابیانه، اعظم چشمه قصابانی، حسن باب‌الحوائجی، علی افروزی،
دوره ۹، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۷ )
چکیده
تأثیر کم‌آبیاری بر تبخیر و تعرق، عملکرد، کارایی مصرف آب و برخی مؤلفههای رشد گیاه فلفل همدانی (بیور) در یک طرح کاملاً تصادفی با یک تیمار آبیاری کامل (FI) و سه تیمار کم‌آبیاری (۸۵، ۷۰ و ۵۵ درصد نیاز آبی؛ DI۸۵، DI۷۰ و DI۵۵) در ۵ تکرار بررسی شد. مقدار تبخیر و تعرق در مدت ۶۶ روز اعمال کم‌آبیاری در تیمارهای FI، DI۷۰،DI۸۵ و DI۵۵ به‌ترتیب ۳۳۷/۸، ۳۰۷/۵، ۲۸۱/۱ و ۲۴۴/۲ میلی‌متر و در کل دوره رشد ۳۹۶/۲، ۳۶۵/۹، ۳۳۹/۵ و ۳۰۲/۶ میلی‌متر به‌دست آمد. با کاهش محتوای رطوبت خاک، صفات مورفولوژیک گیاه کاهش یافتند. لیکن در ۷۹% از موارد، تفاوت نتایج تیمارهای FI و DI۸۵ معنی‌دار نبود. در حالی که اختلاف بین تیمار DI۵۵ و تیمارهای FI و DI۸۵ در همه موارد معنی‌دار شد. اعمال کم‌آبیاری منجر به کاهش تعداد میوه‌های جور از ۳۳/۰ عدد در هر بوته تیمار FI به ۱۵/۶ عدد در تیمار DI۵۵ و متناظر با آن افزایش میوه‌های ناجور از ۵/۴ به ۱۸/۰ عدد در هر بوته شد. مقدار عملکرد و کارایی مصرف آب در تیمار FI، به‌ترتیب ۱۸/۹۸ تن در هکتار و ۴/۷۹ کیلوگرم بر متر مکعب به‌دست آمد که با عملکرد ۱۷/۷۵ تن در هکتار و کارایی مصرف آب ۴/۸۵ کیلوگرم بر متر مکعب تیمار DI۸۵ از لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری نداشت. نبود اختلاف آماری معنی‌دار بین عملکرد تیمارهای FI و DI۸۵ بیان کننده حفظ عملکرد گیاه فلفل در حد سطح آبیاری کامل به‌موازات کاهش آب آبیاری است. بدین ترتیب، تیمار DI۸۵ جهت کشت فلفل همدانی قابل توصیه است. در شرایط حاد کم‌آبی نیز می‌توان تیمار DI۷۰ را با عملکرد محصول ۱۳/۴۸ تن در هکتار به‌کار گرفت که نسبت به تیمار FI افت معنی‌دار ۲۹ درصدی را نشان داد. همچنین، کارایی مصرف آب در تیمار DI۷۰ کاهش معنی‌دار ۱۷ درصدی نسبت به تیمار FI را نشان داد. راندمان آبیاری در تیمارهای FI، DI۷۰،DI۸۵ و DI۵۵ به‌ترتیب ۶۱/۹، ۶۵/۳، ۶۹/۶ و ۷۳/۴ درصد به‌دست آمد.
صابر جمالی، حسین انصاری، عباس صفری‌زاده ثانی،
دوره ۱۱، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۹ )
چکیده
به‌منظور بررسی اثر توامان هیدروپرایمینگ بذر و خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد گیاه فلفل دلمه (رقم Padra) پژوهشی گلدانی در گلخانه پژوهشی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. این پژوهش به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و شامل دو فاکتور هیدروپرایمینگ با دو سطح (بدون پرایمینگ و هیدروپرایمینگ) و مقدار آب آبیاری با سه سطح (۱۰۰، ۷۵ و ۵۰ درصد نیاز آبی) بوده که در یک خاک با بافت رسی سیلتی اعمال شد. نتایج نشان داد که اثر هیدروپرایمینگ بذر بر صفات وزن تازه اندام هوایی و رسانایی الکتریکی (EC) آب میوه در سطح یک درصد معنی‌دار شد. اثر کم‌آبیاری بر وزن تازه و خشک میوه، تعداد میوه، ارتفاع بوته، قطر ساقه و ضخامت گوشت در سطح احتمال یک درصد و بر صفات وزن تازه و خشک اندام هوایی در سطح احتمال ۵ درصد معنی‌دار شد. اثر برهم‌کنش تیمارها بر EC آب میوه در سطح احتمال یک درصد و بر تعداد میوه، وزن خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته و pH آب میوه در سطح ۵ درصد معنی‌دار شد. بیشترین تعداد میوه در تیمار ۱۰۰ درصد نیاز آبی و هیدروپرایمینگ بذر (۴/۳۴ عدد در بوته) و کمترین تعداد آن در تیمار ۵۰ درصد نیاز آبی و هیدروپرایمینگ بذر (۲ عدد در بوته) مشاهده شد. بیشترین و کمترین میزان وزن تازه میوه (با ۱۹۱/۴ و ۸۲/۱ گرم در بوته) به‌ترتیب در تیمارهای ۱۰۰ و ۵۰ درصد نیاز آبی مشاهده شد. نتایج نشان داد که تعداد میوه برداشت‌شده در اثر اعمال تیمارهای ۷۵ و ۵۰ درصد نیاز آبی گیاه به‌ترتیب منجر به تغییر ۱۱/۳ و ۱۱/۰- درصدی (بدون پرایمینگ بذر) و ۱۶/۵- و ۵۰- درصدی (هیدروپرایمینگ بذر) نسبت به تیمار ۱۰۰ درصد نیاز آبی شد. به هر حال، تیمار بهینه برای کشت در شرایط گلخانه‌ای، آبیاری به میزان ۱۰۰ درصد نیاز آبی و هیدروپرایمینگ بذر است. اعمال تیمارهای پرایمینگ بذر و سطوح مختلف آبی روی این گیاه در شرایط مزرعه‌ای منطقه مشهد برای پژوهش‌های آینده پیشنهاد می‌شود.
سیده افسانه احمدی فروشانی، مهدی قبادی نیا، رحیم برزگر، روح الله فتاحی نافچی،
دوره ۱۱، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۹ )
چکیده
تعیین الگوی توزیع رطوبت برای طراحی مناسب سامانه‌های آبیاری قطره‌ای ضروری است. شناسایی الگوی توزیع رطوبت موجب افزایش کارایی سیستم آبیاری و مصرف آب می‌شود. این پژوهش به‌منظور بررسی الگوی توزیع رطوبت ناشی از یک منبع نقطه‌ای و مقایسه آن در بسترهای مختلف کشت بدون خاک به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول نوع بستر کشت شامل ۹ تیمار با ترکیب زئولیت، پرلیت و کوکوپیت و فاکتور دوم دبی قطره‌چکان شامل سه دبی ۲، ۳ و ۴ لیتر بر ساعت بود. بر اساس نتایج اثر بستر و برهم‌کنش بستر × دبی بر همه کمّیت‌های اندازه‌گیری‌شده (حجم آب آبیاری، قطر خیس‌شده در لایه ۱۰ و ۲۰ سانتی‌متر از سطح، بیشترین سطح خیس‌شده و حجم خیس‌شده) معنی‌دار شد. اثر دبی بر تمام کمّیت‌ها به‌جز بیشترین سطح خیس‌شده، معنی‌دار شدند. افزودن ۱۰ درصد کوکوپیت به پرلیت آثار مطلوبی بر گستردگی الگوی توزیع رطوبت داشت و در دبی ۳ لیتر بر ساعت، حجم خیس‌شدگی را به‌میزان ۷۹ درصد افزایش داد، ولی زئولیت نسبت به کوکوپیت عملکرد مناسبی نداشت و ۳۰ درصد حجم خیس‌شدگی را کاهش داد. همچنین به‌طور کلی دبی مناسب در تمامی بسترهای کشت دبی ۳ لیتر بر ساعت بود. با توجه به نتایج این پژوهش، دبی‌های ۲ تا ۳ لیتر دبی مناسب و بستر کوکوپیت–پرلیت با درصد ترکیب ۲۰-۸۰ بستر مناسبی از نظر گستردگی جبهه رطوبتی است.
معروف خلیلی، سهیلا شهرکی، عیسی پیری، ابوالفضل توسلی، محمدرضا نقوی،
دوره ۱۲، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۰ )
چکیده
به‌منظور بررسی اثر حجم آبیاری و مصرف محلول‌های غذایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گوجه گیلاسی، آزمایش گلخانه‌ای در شهرستان زاهدان به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دور آبیاری در سه سطح I۱:د۱۰، I۲:د۱۵ و I۳:د۲۰ لیتر آب در متر مربع در روز به‌عنوان عامل اصلی و غلظت‌های مختلف عناصر کم مصرف در محلول غذایی هوگلند در ۳ سطح N۱: کاربرد عناصر کم‌مصرف با غلظت نصف محلول هوگلند، N۲: کاربرد عناصر کم‌مصرف با غلظت معادل محلول هوگلند، و N۳: کاربرد عناصر کم‌مصرف با غلظت یک و نیم برابر محلول هوگلند، به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد میوه در بوته، عملکرد میوه در هر چین، عملکرد نهایی میوه، وزن خشک اندام هوایی در تیمار ۲۰ لیتر آب در متر مربع در روز همراه با محلول غذایی کاربرد عناصر کم‌مصرف با غلظت یک و نیم برابر محلول هوگلند حاصل شد. بیشترین کارآیی مصرف آب نیز از تیمارهای ۱۵ و ۲۰ لیتر آب در متر مربع در روز و مصرف محلول غذایی یک و نیم برابر غلظت عناصر کم‌مصرف در محلول هوگلند به‌ترتیب با میانگین‌های ۶/۵۵ و ۶/۱۰ گرم عملکرد نهایی میوه تازه هر بوته بر لیتر آب مصرفی هر بوته حاصل شد. پژوهش‌های روابط همبستگی صفات نیز بیانگر رابطه مثبت و معنی‌دار بین عملکرد نهایی میوه با تمامی صفات مورد بررسی بود به‌گونه‌ای که بیشترین همبستگی (۰/۹۳ = r) را با صفت تعداد میوه در بوته و کمترین همبستگی (۰/۷۲ =r) را با صفت قطر ساقه داشت.
صابر جمالی، حسین انصاری،
دوره ۱۲، شماره ۳ - ( ۹-۱۴۰۰ )
چکیده
در سال‌های اخیر سطح زیرکشت و مصرف دانه کینوا (Chenopodium quinoa Willd) در کشور، به‌دلیل خواص تغذیه‌ای و توانایی رشد در شرایط نامساعد، افزایش یافته است. بر اساس وضعیت‌های تغییر اقلیمی دوره‌های طولانی خشکسالی در پیش بوده و این امر بر کاشت و توسعه گیاهان جدید و سازگار با این شرایط، تأکید دارد. از این‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر مدیریت آبیاری بر خواص فیزیولوژیک گیاه کینوا در شرایط گلخانه‌ای در دانشگاه فردوسی مشهد در سال ۹۸-۱۳۹۷ اجرا شده است. پژوهش حاضر در قالب طرح کاملاً تصادفی با ۳ تکرار و به‌صورت کشت گلدانی بر روی گیاه کینوا رقم Giza-۱ اجرا شده است. تیمارهای مورد بررسی در این پژوهش شامل ۴ مدیریت آبیاری (آبیاری کامل یا FI، آبیاری بخشی ریشه متناوب یا APRD، آبیاری بخشی ریشه ثابت یا FPRD و کم‌آبیاری به‌میزان ۵۰ درصد آبیاری کامل یا DI) بود. نتایج نشان داد که استفاده از تیمارهای FPRD ،APRD و DI منجر به کاهش شاخص سبزینگی (۱۵/۳، ۲۶/۳ و ۲۸/۳ درصد) و محتوای نسبی آب (RWC) (۲۱/۱ ،۱۲/۸ و ۲۰/۴ درصد)، و افزایش پرولین (۱۷/۹، ۳۰/۵ و ۲۴/۲ درصد) در مقایسه با تیمار FI شد. به‌طور کلی، روش APRD در شرایط گلخانه‌ای برای آبیاری این رقم منجر به تولید مناسب بوده و پیشنهاد می‌شود.
مهسا خسروی‌فرد، مهدی قیصری، محمد شایان‌نژاد،
دوره ۱۲، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۰ )
چکیده
با توجه به کمبود منابع آب در کشور، مدیریت تاریخ کاشت و آبیاری برای تولید گندم با بهره‌وری آب زیاد ضروری است. هدف این پژوهش بررسی اثر دو تاریخ کاشت آبان ماه (PD۱) و بهمن ماه (PD۲) و دو رژیم آبیاری سنتی (T) و تکمیلی (W) بر عملکرد و بهره‌وری آب گندم (رقم پیشتاز) در شرق اصفهان (سوسارت) بود. آزمایش‌های مزرعه‌ای در دو فصل متوالی پاییز و زمستان در سال زراعی ۱۳۹۶-۱۳۹۵ در یک خاک لوم رسی در شرق اصفهان انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تاریخ کاشت نه تنها بر عملکرد گندم در هر دو مدیریت سنتی و تکمیلی بلکه بر بهره‌وری آب آبیاری تأثیر معنی‌داری (۰/۰۱ > P) داشت. عملکرد در PD۱ به میزان ۱۱/۵ درصد بیشتر از PD۲ بود، در‌حالی که بهره‌وری آب آبیاری در PD۱ به میزان ۹ درصد کمتر از PD۲ بود. آبیاری تکمیلی در دوره خوشه‌دهی تأثیر معنی‌داری بر عمکرد دانه گندم داشت. انجام یک آبیاری تکمیلی در هر دو تاریخ کاشت موجب افزایش عملکرد شد اما بهره‌وری آب کاهش یافت. به‌طوری که اگر هدف افزایش عملکرد باشد انجام آبیاری تکمیلی توصیه می‌شود اما اگر هدف افزایش بهره‌وری آب باشد، آبیاری تکمیلی توصیه نمی‌شود. مقایسه تبخیر و تعرق (ETc) محاسبه شده به روش فائو-پنمن-مانتیث نشان داد که مقدار آب آبیاری در تیمارهای TPD۱ و TPD۲ به‌ترتیب ۶۶/۷ و ۲۴/۹ درصد بیشتر از نیاز آبی گیاه بود. بنابراین تبدیل آبیاری از نوع عرضه‌محور به تقاضامحور و در کنار آن انجام یک آبیاری تکمیلی نه تنها جلو این تلفات را خواهد گرفت بلکه بهره‌وری آب را به‌طور قابل توجهی افزایش خواهد داد.
فریبرز عباسی، محمدنبی غیبی، اصلان اگدرنژاد،
دوره ۱۳، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۱ )
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی کود-آبیاری بر رشد گیاه ذرت و تلفات نیتروژن تحت مقادیر مختلف و تقسیط کود نیتروژن در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج با دو عامل مقدار کود (N۱:و۱۰۰، N۲:و۸۰ و N۳:و۶۰ درصد نیتروژن خالص مورد نیاز براساس توصیه کودی) و زمان تقسیط (T۱: چهار و T۲: سه تقسیط مساوی) در سه تکرار و در دو سال زراعی انجام شد. سپس این تیمارها با تیمار شاهد (کوددهی عرف منطقه) مقایسه شدند. بیشترین عملکرد دانه در سال نخست در تیمارهای T۱N۱، T۱N۳ و شاهد به‌دست آمد. عملکرد دانه در تیمارهای با سه تقسیط (T۲) کمتر از چهار تقسیط (T۱) بود. تقسیط نیتروژن در سه مرحله (تیمار T۲) نسبت به تقسیط آن در چهار مرحله (تیمار T۱) سبب کاهش نیتروژن و پروتئین دانه به‌ترتیب به‌میزان ۱۲/۸ و ۱۳ درصد شد. تقسیط کود نیتروژن در سه مرحله سبب جذب بیشتر نیتروژن توسط برگ گیاه در انتهای فصل رشد شد؛ گرچه این کار اثری بر افزایش عملکرد و صفات کیفی دانه نداشت. به‌جز شاهد، تغییرات محسوسی در درصد نیتروژن خاک از سطح به عمق مشاهده نشد. بیشترین درصد نیتروژن خاک در دو لایه ۲۰-۰ و ۴۰-۲۰ سانتی‌متر برای شاهد مشاهده شد. بیشترین و کمترین تلفات نیتروژن در رواناب به‌ترتیب در تیمار T۱N۱ (۲۳ درصد) و شاهد (۷ درصد) مشاهده شد. براساس کلیه نتایج، T۱N۲ به‌دلیل مطلوب‌بودن عملکرد دانه، صفات کیفی و کاهش تلفات نیتروژن به‌عنوان تیمار مناسب پیشنهاد می‌شود.
نادیا بهره‌مند، حسین آروئی، احمد آئین،
دوره ۱۴، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۲ )
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی اثر کم‌آبیاری و خاک‌پوش بر گیاه هندوانه با آزمایش مقدماتی به‌صورت کرت‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار، در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان، در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ انجام شد. کرت اصلی، آبیاری قطره‌ای با سه سطح ۱۰۰، ۷۰ و ۵۰ درصد نیاز آبی و کرت فرعی، خاک‌پوش با سه سطح برگ خردشده خرما، پلاستیک سیاه و بدون خاک‌پوش (شاهد) در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج، آثار ساده و برهم‌کنش تیمارها بر طول ساقه، سطح برگ، عملکرد، بهره‌وری آب، محتوای آب نسبی، رنگیزه‌های فتوسنتزی، پرولین، فنول کل، آنزیم سوپراکسید دیسموتاز برگ و طول و عرض میوه و آثار ساده آبیاری و خاک‌پوش بر طول میان‌گره، پایداری غشاء و ویتامین ث، اثر ساده آبیاری بر درصد ماده خشک میوه، انشعابات ساقه و اثر ساده خاک‌پوش بر شکل میوه و مواد جامد محلول معنی‌دار شد. مقادیر pH و اسید کل، مزه و لیکوپن میوه تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت. بیشترین عملکرد (ton/haو۶۰/۱) با آبیاری کامل و خاک‌پوش پلاستیک، و بیشترین بهره‌وری آب (kg/m۳و۱۵/۱) با آبیاری ۷۰ درصد و خاک‌پوش پلاستیک، بدون تفاوت معنی‌دار با آبیاری کامل و خاک‌پوش‌های پلاستیک و برگ خرما حاصل شد. یافته‌ها نشان داد اثربخشی خاک‌پوش پلاستیک با آبیاری کامل و ۷۰ درصد در مقایسه با آبیاری ۵۰ درصد بر رشد و عملکرد بیشتر بود. خاک‌پوش برگ خرما با وجود برتری نسبت به شاهد در آبیاری کامل، به‌علت داشتن غلظت زیاد سدیم (mg/kgو۱۸۰۰) در سطوح کم‌آبیاری آثار مثبت ناچیزی داشت.
فاطمه سعیدنیا، حسن نجار،
دوره ۱۴، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۲ )
چکیده
خشکی از مهم‌ترین تنش‌های غیرزیستی است که رشد و تولید گیاهان زراعی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از این‌رو نیاز به بهبود ارقامی که از سازگاری زیاد و نیاز آبی کمی برخوردار باشند، وجود دارد. این پژوهش به‌منظور ارزیابی اثر سطوح آبیاری بر ارقام و لاین‌های امیدبخش پنبه، بهره‌گیری از شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش برای شناسایی و انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی و همچنین مقایسه لاین‌های امیدبخش (KD-۹۲-۱۱،وKD-۹۲-۱۷ و KD-۹۲-۱۹) با ارقام شاهد آریا و غوزه قرمز (که مناسب مناطق پنبه‌کاری در استان‌های خراسان و اصفهان هستند)، انجام شد. بدین منظور، آزمایشی در قالب طرح کرت‌های خردشده در چهار سطح آبیاری (بدون تنش یا شاهد، ۲۵، ۵۰ و ۷۵% کم‌آبیاری نسبت به شاهد) هر کدام با سه تکرار در سال ۱۳۹۹ در کاشمر اجرا شد. نتایج نشان داد که سطح آبیاری بر کلیه صفات مورد بررسی به‌جز درصد کیل و زودرسی تأثیر معنی‌داری داشته است. صفت وزن تک غوزه در سطوح آبیاری ۲۵، ۵۰ و ۷۵% به‌ترتیب به میزان ۷، ۲۴ و ۳۲% نسبت به سطح آبیاری بدون تنش کاهش یافت. صفت عملکرد کل نیز در شرایط مشابه به‌ترتیب به میزان ۳، ۳۴ و ۴۸% کاهش یافت. بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد بررسی (به‌جز درصد کیل و زودرسی) و شاخص‌های تحمل و حساسیت به تنش تفاوت معنی‌داری وجود داشت، که بیانگر تنوع ژنتیکی زیاد در بین ژنوتیپ‌ها از نظر تمامی صفات مورد بررسی و شاخص‌های محاسبه‌شده است و می‌تواند در بهبود انتخاب در برنامه‌های اصلاحی مؤثر باشد. مقایسه میانگین صفات در چهار سطح آبیاری نشان داد که با کاهش سطوح آبیاری از ۲۵ به ۷۵%، میانگین کلیه صفات کاهش یافت و بیشترین کاهش در سطح آبیاری ۷۵% تنش مشاهده شد. در هر یک از چهار سطح آبیاری، ارقام شاهد از نظر صفات وزن تک غوزه، عملکرد چین دوم و عملکرد کل نسبت به لاین‌های امیدبخش برتری داشتند. اما از نظر صفات درصد کیل، زودرسی، تعداد شاخه رویا و زایا و تعداد غوزه باز لاین‌های امیدبخش نسبت به ارقام شاهد برتری نشان دادند. در هر یک از سه سطح تنش، ارقام شاهد غوزه قرمز و آریا تفاوتی از نظر تحمل به تنش نشان ندادند ولی در مقایسه با لاین‌های امیدبخش از نظر صفات مختللف بین ۵ تا ۲۵ درصد از تحمل به تنش بیشتری برخوردار بودند.
