نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

شوری و تراکم خاک از مهم‌ترین محدودیت‌های رشد و تولید گیاهان زراعی به حساب می‌آیند. کنترل این دو پدیده یکی از کلیدهای مدیریت تولید محصول است که پایداری و ثبات تولید و استفاده بهینه از زمین و آب را تضمین می‌کند. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر توأم شوری و تراکم خاک بر برخی صفات رشدی ریشه ذرت (Zea mays L.) انجام پذیرفت. برای این منظور، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار در شرایط گلخانه‌ای انجام شد. تیمارها شامل سه سطح شوری خاک (هدایت الکتریکی عصاره اشباع 5/1، 5/2 و 5/4 دسی‌زیمنس بر متر) و سه سطح تراکم خاک (جرم مخصوص ظاهری 3/1، 55/1 و 75/1 گرم بر سانتی‌متر مکعب) بودند. برای ایجاد شوری، مقادیر مختلف NaCl در حجم آب مقطر لازم برای رساندن رطوبت جرمی به 16% حل و سپس به خاک اضافه گردید. برای ایجاد تراکم خاک، از وزنه 5/4 کیلوگرمی که از ارتفاع 45 سانتی‌متری بر سطح خاک درون گلدان‌ها رها می‌شد، استفاده گردید. آبیاری گلدان‌ها در طول سه ماه آزمایش از طریق توزین و با آب مقطر انجام گرفت. نتایج نشان داد که اثرهای اصلی شوری و تراکم خاک در سطح احتمال 1% و اثر متقابل آنها در سطح احتمال 5% باعث کاهش معنی‌دار وزن خشک ریشه، حجم ریشه، طول ریشه، میانگین قطر ریشه و نسبت وزن خشک ریشه به وزن خاک گردید. شوری و تراکم به صورت توأم، نسبت به اثر جداگانه آنها، خصوصیات رشدی ریشه ذرت را به‌طور متوسط 20 درصد بیشتر کاهش داد. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که شوری و تراکم خاک اثر منفی همدیگر را تشدید کرده و منجر به توقف رشد و توسعه ریشه ذرت می‌شوند.