نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

آرتیشو به دلیل داشتن خواص دارویی، از جایگاه ویژه‌ای بین سبزی‌ها برخوردار است. مطالعات نشان داده که تابش نور فرابنفش باعث تحریک تولید برخی از متابولیت‌های ثانویه در گیاهان می‌شود. در پژوهش حاضر، اثر نور فرابنفش A (360 نانومتر) بر محتوای کل ترکیبات فنلی، میزان فلاونوئید کل، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، میزان سینارین و برخی صفات مورفو فیزیولوژیک برگ آرتیشو مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت گلخانه‌ای روی یک توده کشت شده از اصفهان و دو رقم اصلاح شده از آمریکا (گرین گلوب) و ایتالیا (وایت جاینت) با چهار تیمار تابش اشعه فرابنفش A (صفر، 1، 2 و 4 ساعت در روز) انجام شد. تیمارها در مدت 16 ساعت روشنایی در روز، هر 2 ساعت یکبار اعمال شد. نتایج نشان داد که وزن‌تر و خشک گیاهان با افزایش تابش نور فرابنفش A افزایش یافته است. میزان کلروفیل a و b و کلروفیل کل در تمامی ژنوتیپ‌ها در اثر پرتودهی با نور فرابنفش A کاهش یافت. بیشترین میزان کلروفیل a در نمونه‏های شاهد رقم وایت جاینت مشاهده شد و کمترین آن مربوط به گیاهان همین رقم بود که 4 ساعت در روز نور UV-A دیده بودند. اشعه UV-A اثر افزایشی معنی‏داری روی محتوای فنل کل، میزان فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی هر سه ژنوتیپ آرتیشو داشت. بیشترین میزان فنل کل در تیمار 4 ساعت تابش اشعه UV در رقم وایت جاینت مشاهده شد. کمترین میزان مربوط به گیاهان شاهد رقم وایت جاینت بود. بیشترین و کمترین ظرفیت آنتی‌اکسیدانی به ترتیب در رقم گرین گلوب و توده اصفهان مشاهده شد. با این وجود، نتایج نشان داد که میزان سینارین برگ در نمونه‏ها با افزایش مقدار تابش نور فرابنفش کاهش یافته است که با توجه به افزایش میزان فنل کل در شرایط مذکور، احتمالاً میزان تولید دیگر ترکیبات فنلی برگ افزایش داشته است.