نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

نور خورشید به‌عنوان یک منبع طبیعی، عامل مهمی در کشاورزی است که به‌­طور نامحدود و بدون هزینه، توسط خورشید عرضه می‌شود. اما برخی پدیده‌ها مانند ابری بودن هوا و یا کوتاه شدن طول روز در طول سال، باعث ایجاد محدودیت در دسترسی به این منبع مهم می‌شوند. این موضوع برای کشت در محیط‌های کنترل شده مانند گلخانه‌ها که معمولاً محصول خارج از فصل هم تولید می‌کنند بسیار حائز اهمیت است. هدف این مقاله، ارزیابی اقتصادی نوردهی مصنوعی در افزایش تولید خیار جهت جبران ساعات کمبود نور ناشی از ابرناکی هوا است. بدین منظور، از داده‌های روزانه تولید و برداشت خیار یکی از گلخانه‌های شهرستان همدان که فاقد سیستم نوردهی مصنوعی بود و آمارهای هواشناسی منطقه برای ارزیابی خسارت ساعات ابری استفاده شد. داده‌های سری زمانی روزانه برای دوره زمانی فروردین 1386 تا تیرماه 1389 جمع‌آوری شد و با استفاده از الگوی خودتوضیح برداری با وقفه‌های توزیعی (ARDL) میزان کاهش محصول به‌ازای هر ساعت ابرناکی هوا تخمین زده شد. نتایج نشان داد که به‌طور میانگین در هر دوره تولیدی، ابرناکی هوا به‌میزان 3/8 درصد بر تولید خیار گلخانه‌ای اثر منفی دارد. از سوی دیگر، بر مبنای یافته‌های تحقیق، جبران کمبود نور خورشید ناشی از ابرناکی هوا به‌وسیله نوردهی مصنوعی در این منطقه، فاقد توجیه اقتصادی بود و نسبت منفعت به‌هزینه آن برابر 0/11 به‌دست آمد.