نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

با بررسی تغییرات زمانی و مکانی ویژگی‌های خاک می‌توان پتانسیل و محدودیت‌های موجود برای توسعه کشاورزی پایدار را شناسایی نمود. این پژوهش با هدف بررسی تغییرات زمانی و مکانی برخی از ویژگی‌های خاک در زمین‌های زیر کشت گندم در استان خوزستان انجام شد. داده‌ها از 15 شهرستان استان خوزستان شامل 212 و 718 نمونه خاک از لایه 0 تا 30 سانتی‌متری مزارع گندم به‌ترتیب در سال‌های 1390 و 1400 جمع‌آوری شدند. مقادیر pH، کربنات کلسیم معادل، شوری، کربن آلی، فسفر و پتاسیم قابل دسترس خاک در نمونه‌ها اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که میانگین کربنات کلسیم معادل در خاک‌های مورد بررسی برابر %46/3 و میانگین pH خاک‌ها برابر 7/4 بود. از سال 1390 تا 1400، زمین‌های زیر کشت گندم دارای خاک با محدودیت شوری (> 4 dS m^-1) از 42 به 59 درصد افزایش یافته است. با وجود این‌که، بیش‌ترین میانگین شوری خاک (بیش از dS m^-1 12) در بخش‌های جنوبی استان خوزستان و به‌ترتیب در شهرستان‌های شادگان (dS m^-1 16/2) و هندیجان (dS m^-1 14/2) مشاهده شد اما بیش‌ترین نرخ تغییرات زمانی شوری خاک در شهرستان گتوند (209 درصد افزایش) و بهبهان (191 درصد افزایش) رخ داد. با گذشت ده سال، میانگین درصد کربن آلی خاک در مزارع گندم استان به میزان 0/1 (از 0/76 به 0/66 درصد) کاهش یافت و مزارع دارای محدودیت کربن آلی خاک (کم‌تر از 1 درصد) از 77 درصد در سال 1390 به 90 درصد در سال 1400 رسید. تغییرات زمانی فسفر و پتاسیم قابل دسترس خاک در مزارع گندم به‌ترتیب در 80 و 67 درصد از شهرستان‌های مورد بررسی معنی‌دار نبود. نتایج نشان داد که علی‌رغم متفاوت بودن نرخ تغییرات زمانی و مکانی ویژگی‌های مختلف خاک، به‌طور کلی مدیریت‌های رایج در کشت گندم موجب افزایش محدودیت‌های خاک با شدت‌های متفاوتی شده است که می‌تواند پایداری تولید در کشاورزی استان را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.  

واژه‌های کلیدی: تخریب خاک، شوری خاک، کربن آلی خاک، کشاورزی پایدار.

متن کامل [PDF 1262 kb]   (246 دریافت)    

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---