نشریه علمی پژوهشی روابط خاک و گیاه

برای ارزیابی ارتباط بین اجزای مختلف فسفر و آنزیم فسفاتاز قلیایی با شاخص­های گیاه  لوبیا در 10 نوع خاک آهکی تیمار شده با لجن فاضلاب شهری از استان چهارمحال و بختیاری، پژوهشی در گلخانه اجرا شد. در ابتدا، نمونه­های خاک تهیه شده یک ماه با لجن فاضلاب شهری در نرخی معادل با 1% وزنی/وزنی خوابانیده شدند. سپس، شکل­های مختلف فسفر که شامل فسفر پیوند شده به اکسیدهای آهن و آلومینیوم (NaOH+CB]-P])، فسفر مسدود شده در اکسیدهای آهن (CBD-P) و فسفر در ارتباط با کلسیم (HCl-P)، به روش عصاره­گیری مرحله­ای اولسن و سامرز تعیین شد. هم‌چنین، فسفر کل، فسفر آلی (OP) و فسفر باقی‌مانده (Residual-P) نیز تعیین شدند. فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس، به منظور بررسی شاخص­های گیاه لوبیا، یک کشت گلدانی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در ده نوع خاک اجرا شد. نتایج نشان داد که فراوانی اجزای فسفر عمدتاً به‌صورت زیر کاهش یافت:
HCl-P>Residual-P >NaOH+CB]-P] >OP >CBD-P. هم‌چنین، همبستگی معنی­داری بین فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی با جزء CBD-P، فسفر آلی و فسفر کل وجود داشت. به‌علاوه، اجزای NaOH+CB]-P] و HCl-P همبستگی معنی­داری با فسفر جذب شده توسط بخش هوایی لوبیا داشتند. به‏طورکلی، نتایج این تحقیق نشان داد که روش جزءبندی مرحله­ای فسفر می­تواند ابزار ارزشمندی در تعیین وضعیت فسفر خاک­ها و قابلیت دسترسی این عنصر برای گیاهان در خاک­های تیمار شده با لجن فاضلاب شهری فراهم کند.